Zając
Zające (Lepus) to ssaki z rodziny zającowatych, znane ze swojej szybkości i zdolności do długich skoków. Charakteryzują się długimi, silnymi tylnymi kończynami i dużymi uszami, które nie tylko pomagają w regulacji temperatury ciała, ale również w wykrywaniu drapieżników. Mają krótki, puszysty ogon i długą, mocną szczękę. Zające są roślinożerne, żywią się głównie trawą i roślinami. Ich futro dostosowuje się sezonowo, zmieniając kolor, co pomaga w kamuflażu.
Zając - najważniejsze informacje
Gdzie żyją zające?
Zwierzę te zasiedla wszystkie kontynenty z wyjątkiem Antarktydy. Najpopularniejszy w Europie i w Polsce zając szarak pochodzi z użytków zielonych na Bliskim Wschodzie. Występuje na całym kontynencie z wyjątkiem Półwyspu Iberyjskiego i północnej Skandynawii.
Zające żyją na terenach niepodmokłych, łąkach przeplatanych lasami, wśród krzewów, w młodnikach śródpolnych. Nie lubią bagien i rzadko pojawiają się w dużych lasach. Dobrze czują się na otwartych polach o wysokiej kulturze rolnej. Zimą chętnie żerują w nieogrodzonych sadach.
Zając jest z natury samotnikiem. Dlatego jako miejsce życia wybiera duże, otwarte przestrzenie, o które nie musi rywalizować z innymi osobnikami. Czas jego największej aktywności rozpoczyna się po zmroku. To właśnie wtedy przybywa ona nawet kilkadziesiąt kilometrów do żerowisk. Tam spotyka się z innymi zającami, jednak pasie się samotnie.
Zwierzęta te to roślinożercy. Latem i wiosną żywią się przede wszystkim koniczyną, mniszkiem lekarskim, marchewką, dzikimi jagodami i trawą. Zając nie ma dużego zapotrzebowania na wodę. Wystarcza mu jej tyle, ile znajduje się w spożywanych przez niego roślinach. Zimą podstawą jego diety są suche gałązki i kora. Aby się nawodnić, je wtedy śnieg.
Parkoty, czyli zajęcze zaloty, zaczynają się już w styczniu, a kończą dopiero we wrześniu. Samce toczą zacięte walki o samice. Biją się, „boksują”, wyrywają sobie sierść i gryzą. Zwierzęta obu płci są wtedy bardzo aktywne. Dużo biegają, skaczą i ścigają się.
Czym się różni zając od królika?
Zające mają od 50 do 70 cm długości i ważą od 3 do 5 kg. U zająca zwracają uwagę:
- długie, umięśnione tylne kończyny (skoki), które są dwa razy dłuższe od przednich. Mają one 4 palce;
- przednie skoki z 5 palcami zakończonymi pazurami;
- wydłużony tułów i wysoka, wąska klatka piersiowa;
- długie, stojące uszy. Mogą one obracać się we wszystkich kierunkach. U niektórych gatunków bywają dwa razy większe od głowy;
- bocznie osadzone, duże, okrągłe oczy (trzeszcze), które zapewniają szerokie pole widzenia;
- pyszczek z włosami czuciowymi (wibrysami) o długości do 10 cm. Pomagają one zającom zachować lepszą orientację w ciemności;
- charakterystyczna bruzda w kształcie litery „Y” otaczająca nozdrza i dzieląca górną wargę;
- sierść (turzyca), która jest biała na brzuchu, podgardlu i wewnętrznej stronie nóg oraz brązowa, szara, żółtordzawa na bokach zwierzęcia;
- krótki i mocno owłosiony ogon (omyk).
Zające mają też bardzo giętki kręgosłup. Natomiast ich uzębienie składa się z 28 z bezkorzeniowych zębów (strugów), które rosną przez całe życie zwierzęcia.
Czym się różni zając od królika?
Zające są z natury dzikie i preferują otwarte przestrzenie, takie jak łąki i pola, podczas gdy króliki mogą żyć zarówno na wolności, jak i jako zwierzęta domowe.
Fizycznie zające są zazwyczaj większe, mają dłuższe nogi i uszy, co pomaga im w szybkim biegu. Króliki mają tendencję do bycia mniejszymi, z krótszymi nogami i uszami, a także krótszą, okrąglejszą twarzą.
Dodatkowo, młode zające rodzą się w pełni rozwinięte i owłosione, podczas gdy króliki rodzą się ślepe i nagie.
Czy zające są pod ochroną?
W Polsce gatunkiem objętym ochroną jest zając bielak. Liczebność jego populacji jest coraz mniejsza ze względu na fragmentację jego środowiska naturalnego, zmiany klimatyczne i konkurencję z innymi gatunkami. Zające bielaki rywalizują ze znacznie liczniejszymi szarakami.
Również liczebność szaraków jest mniejsza niż jeszcze w latach 90. XX wieku. Wynika to także ze zmieniających się warunków klimatycznych, ale wpływają na to także rozprzestrzeniające się wśród zwierząt choroby zakaźne. Należą do nich kokcydioza, robaczyca przewodu pokarmowego czy pseudogruźlica.
Zagrożeniem dla zajęcy są również lisy. Szaraki stanowią nawet 50% diety tych drapieżników.
Jak szybko biegają zające?
Zające rozwijają prędkość do nawet 80 km/h i potrafią ją utrzymać przez aż kilkanaście minut.
Zające skaczą na odległość 2, a po rozpędzeniu nawet 3 metrów.
Jak długo żyją zające?
Zające żyją średnio od 13 do 15 lat.
