Cebula
Cebula (Allium cepa), jest warzywem korzeniowym uprawianym i cenionym na całym świecie ze względu na swój charakterystyczny smak i aromat. Te czynią ją popularnym składnikiem w wielu kuchniach. Cebula ma warstwową strukturę i może przyjmować różne kolory, od białego, przez żółty, do czerwonego. Jest źródłem witamin i minerałów, a także zawiera związki siarki, które są odpowiedzialne za jej ostrą, piekącą cechę i łzy podczas krojenia. Wykorzystywana zarówno w stanie surowym, jak i gotowanym, cebula jest nie tylko ważnym składnikiem kulinarnym, ale również odgrywa rolę w medycynie ludowej.
Cebula - najważniejsze informacje
Uważa się, że cebula pochodzi z Azji – z terenów dzisiejszego Afganistanu. Stamtąd miała dotrzeć do Turcji, a dopiero potem do Grecji.
Dziś jest uprawiana prawie na całym świecie. Obecnie nie rośnie dziko.
Cebula to roślina dwu lub wieloletnia. Ma:
- dętą i rurkowatą łodygę, która dorasta do 45 cm wysokości. Przez pierwszy rok od posadzenia cebuli jest ona zredukowana do piętki u podstawy zgrubienia;
- płytki i krótki system korzeniowy;
- zielone, obłe i dęte liście asymilacyjne. W wyniki nagromadzenia się asymilatów w ich podziemnej części w czasie wegetacji rośliny zamieniają się one w cebulę właściwą. Może mieć ona różny kształt – kulisty, spłaszczony lub wydłużony. Natomiast kolor łusek cebuli może być biały, fioletowy, biały z fioletowymi lub zielonymi przebarwieniami;
- białawo-zielone kwiatostany zebrane w kuliste baldachy;
- owoce w postaci trójgraniastych torebek.
Jaka może być cebula? Zwyczajna, czerwona, dymka, szalotka
Cebula zwyczajna
to najczęściej uprawiana i kupowana domina tego warzywa. Ma ostry, wyrazisty smak i jest żółta.
Cebula czosnkowa
jest twarda i delikatna w smaku. Można wyczuć w niej aromat czosnku. Jest popularna zwłaszcza w krajach śródziemnomorskich. Dojrzewa jesienią.
Cebula czerwona.
Odmiana ta ma tak naprawdę ciemnofioletowy kolor. Jest popularna w kuchni meksykańskiej. Ma też łagodniejszy smak niż np. cebula zwyczajna czy czosnkowa.
Cebula dymka
ma biały lub jasnokremowy kolor. Jest mała, łagodna i delikatnie słodka w smaku.
Cebula szalotka
ma delikatny, nieco słodki smak. Jest podłużna, a okrywające ja liście są czerwonawe lub złociste. Bywa nazywana czosnkiem askalońskim.
Cebula cukrowa
jest soczysta i słodsza w smaku niż inne odmiany. Jej miąższ jest biały i delikatny. Smak tej cebuli można najlepiej poznać, jedząc ją na surowo.
Cebula siedmiolatka
jest mała i jadalna, ale uprawia się ją głównie dla szczypioru. Ma on pikantny smak.
Grzyby, które atakują cebulę
Największym zagrożeniem dla tej rośliny są choroby wywoływane przez grzyby. Powodują one pojawianie się plam na liściach i ich obumieranie, gnicie szyjki cebuli oraz zamieranie pędów kwiatostanowych, torebek nasiennych i zakażenie nasion. Roślinę mogą zaatakować m.in.:
- alternarioza cebuli i pora (Alternaria porri),
- zgnilizna szyjki cebuli (Botrytis aclada, B. allii),
- mączniak rzekomy (Peronospora destructor),
- plamistości liści powodowane przez Stemphylium vesicarium,
- fuzaryjna zgnilizna cebuli (Fusarium oxysporum f.sp.cepae),
- różowa zgnilizna korzeni cebuli (Pyrenochaeta terrestris).
Jak uprawiać cebulę na działce?
Cebula najlepiej rośnie na nasłonecznionych stanowiskach i w glebie o pH od 6,5 do 7,0. Ziemia musi być dobrze spulchniona i należy regularnie usuwać z niej chwasty.
Cebula jest wrażliwa na niedobór wody, dlatego w okresie suszy należy podlewać ją codziennie. Natomiast gdy opady atmosferyczne są regularne, to z jej podlewaniem należy poczekać, aż ziemia, w której rośnie, przeschnie.
By cebula lepiej rosła, można nawozić ją kompostem. Również w tym celu warto uprawiać ją w glebie, która poprzedniej jesieni była zmieszana z obornikiem. Można także stosować domowy nawóz – roztwór przygotowany z wody i popiołu drzewnego.
Cebula to źródło witamin
Cebula to źródło witamin z grupy B oraz C, K, E, A, a także cennych składników odżywczych: siarki, cynku, krzemu, magnezu, kwasu foliowego, żelaza, potasu, wapnia i fluoru.
Roślina ma wszechstronne zastosowanie. Można wykorzystać ją do odstraszania owadów oraz by łagodzić ból po ukąszeniach owadów i spowodowany odciskami.
W Polsce najwięcej cebuli uprawia się w województwach kujawsko-pomorskim i wielkopolskim. Natomiast na świecie przoduje w tym Azja.
Dlaczego są łzy, gdy kroisz cebulę?
Łzawienie oczu podczas krojenia cebuli jest spowodowane przez znajdujący się w niej związek siarkowy – alliinę.
