Kleszcze znalazły patent, by pokonać setki kilometrów. Razem z chorobami

Kleszcze są jednymi z najbardziej skutecznych wektorów chorób na Ziemi, zdolnymi łączyć ludzi i zwierzęta domowe z patogenami występującymi w środowisku naturalnym. Badania opublikowane w czasopiśmie Frontiers in Cellular and Infection Microbiology wskazują, że zmiany klimatyczne sprzyjają migracji tropikalnych gatunków kleszczy na nowe tereny, co może prowadzić do wprowadzenia nowych chorób na tereny, na których dotąd nie były spotykane, na przykład do Ameryki Północnej i Europy.

„Jeśli warunki w nowych miejscach staną się bardziej sprzyjające dla tropikalnych gatunków kleszczy, mogą one nie tylko się zadomowić, ale i przenieść nowe patogeny” – tłumaczy Shahid Karim, biolog z Uniwersytetu Południowego Missisipi i współautor badań.

Migrujące ptaki mogą przenosić kleszcze na znaczne odległości, umożliwiając im przemieszczanie się między kontynentami. Te pajęczaki mogą przyczepiać się do ptaków i pokonywać z nimi tysiące kilometrów. Zespół badaczy zbadał migracje kleszczy na sześciu przystankach ptasich wzdłuż północnego wybrzeża Zatoki Meksykańskiej.

Każdy ptak został opatrzony numerowaną obrączką, zbadany pod kątem obecności kleszczy, a znalezione pajęczaki zostały zabezpieczone do analizy DNA. Wyniki pokazały, że kleszcze były zdolne przemieszczać się nawet na odległość 5 tysięcy kilometrów, choć liczba przenoszonych kleszczy była stosunkowo niewielka. Spośród prawie 15 tysięcy przebadanych ptaków tylko 164 przenosiło kleszcze.

Kleszcze analizowane w badaniu nosiły różne bakterie, z których najczęściej występowały bakterie z rodzaju Francisella. Te bakterie, choć są endosymbiontami pomagającymi kleszczom funkcjonować, mogą również powodować tularemię – groźną chorobę zakaźną. Drugim najczęściej wykrywanym patogenem były bakterie z rodzaju Rickettsia. Niektóre gatunki z tego rodzaju wywołują u ludzi gorączki plamiste, choć ich rola w symbiozie z kleszczami wymaga dalszych badań. Istnieje hipoteza, że mogą pomagać kleszczom radzić sobie z utratą energii podczas długich migracji.

Zmiany klimatyczne powodują wzrost globalnych temperatur, co sprawia, że nowe tereny stają się bardziej gościnne dla tropikalnych gatunków kleszczy. Przykładem może być azjatycki kleszcz długorogi (Haemaphysalis longicornis), który został po raz pierwszy wykryty w New Jersey w 2017 roku, a obecnie występuje już w 14 stanach USA.

Zasięgi geograficznego występowania wielu gatunków kleszczy zmieniają się bardzo szybko” – zauważa w rozmowie z magazynem “Popular Science” Lorenza Beati, biolog z Uniwersytetu Południowej Georgii i współautor badań. Jak dodaje, połączenie odpowiednich warunków klimatycznych z dostępnością żywicieli zwiększa ryzyko, że inwazyjne gatunki zadomowią się na stałe.

Nowe gatunki kleszczy mogą nie tylko wprowadzać nowe choroby, ale także stać się wektorami patogenów już obecnych na danym terenie. Jeśli uda im się przetrwać i rozmnożyć, mogą również powiększać rezerwuary patogenów obecnych u dzikich zwierząt, co stanowi potencjalne źródło infekcji dla ludzi i zwierząt domowych.

„Nie tylko mogą one przenosić nowe patogeny, ale także działać jako dodatkowe wektory dla chorób już obecnych w Stanach Zjednoczonych” – ostrzega Karim.

Najlepszą metodą ochrony przed kleszczami jest zapobieganie ukąszeniom. Eksperci zalecają:

• noszenie luźnych, długich ubrań podczas przebywania na terenach zalesionych,
• stosowanie skutecznych repelentów na owady,
• dokładne sprawdzanie ciała po powrocie z miejsc, gdzie kleszcze mogą występować.

Choć liczba kleszczy przenoszonych przez ptaki jest stosunkowo niewielka, zmieniające się warunki klimatyczne mogą przyspieszyć ich migracje i zadomowienie w nowych środowiskach. W miarę dalszego ocieplania się klimatu problem ten może narastać, wymagając pilniejszych działań badawczych i prewencyjnych.