Rzadki skarb w lasach w Polsce. Ametystowy grzyb robi ogromne wrażenie
Niezwykły grzyb wygląda jak tropikalny koralowiec. Trzeba mieć jednak sporo szczęścia, żeby na niego trafić, ponieważ w Polsce jest gatunkiem wymierającym.
To jeden z naziemnych grzybów o stosunkowo rzadko spotykanej i fascynującej barwie. Ametystowy, lub jak kto woli, purpurowy goździeniec fioletowy (Clavaria zollingeri) należy do rodziny goździeńcowatych (Clavariaceae), choć część okazów przeniesiono do innych rodzajów (np. Clavulinopsis i Ramariopsis).
Jeśli negatywne warunki wpływające na zmniejszenie liczby stanowisk goździeńca się utrzymają, grzyb może wkrótce zniknąć z polskiej ziemi.
Goździeniec fioletowy. Kto zobaczy, jest szczęściarzem
W Polsce występuje co najmniej siedem gatunków goździeńców - każdy wyróżnia się inną barwą, choć do samego goździeńca fioletowego bardzo podobne są dwa inne gatunki: goździeniec ametystowy oraz purpurowy. Grzyby te rosną rzadko, a najczęściej swoje stanowiska mają w mchu pod drzewami, np. w Beskidzie Małym. Te gatunki o fioletowej barwie można bardzo łatwo pomylić.
Często w przyrodzie goździeńce są koloru jasnego - od białego po żółtopomarańczowy, ale w środowisku występuje też ten w odcieniu różowym (Clavaria rosea). W 2018 roku w Polsce znaleziono pierwsze stanowisko tego gatunku. Było zlokalizowane kilka kilometrów od miejscowości Borne Sulinowo (woj. zachodniopomorskie).
Każdy owocnik goździeńca ma kształt pałeczki. Choć wyglądają z bliska jak grzybowe krzaczki, jest to złudzenie, bo tak naprawdę to zgromadzenie wielu mniejszych owocników. Grzyby te mogą osiągać wysokość od 2 do 10 cm i grubość do ok. 0,5 cm.
"Krzaczek” może mieć do 15 cm szerokości i do 10 cm wysokości. Zależy to od sumy opadów deszczu i dostępności składników odżywczych.
Owocniki tego grzyba w smaku przypominają rzodkiewkę lub ogórka, goździeniec raczej nie pachnie, a jeśli już, to bardzo delikatnie. Według niektórych źródeł grzyb ma właściwości przeczyszczające, ale w świetle krytycznego statusu tego grzyba, należy wstrzymać się od jakichkolwiek prób niszczenia i zrywania.
Wymierający gatunek fioletowego grzyba
Goździeniec fioletowy to w Polsce gatunek bardzo rzadki. Na terenie Polski do 2003 r. zaobserwowano i opisano jedynie trzy stanowiska tego gatunku.
Grzyb znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Jego status nie jest jednoznaczny - oznaczony jest jako gatunek wymierający lub narażony na wyginięcie.
Największymi zagrożeniami dla siedlisk grzyba jest niszczenie naturalnych siedlisk oraz intensyfikacja rolnictwa - głównie stosowanie pestycydów i nadmierne koszenie. Środki ochrony roślin stosowane w środowiskach miejskich mają również destrukcyjny wpływ na te rzadkie grzyby.
Goździeniec fioletowy znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Czechach, Niemczech, Danii, Anglii, Norwegii, Szwecji i Finlandii. W Niemczech goździeniec został wybrany na grzyba roku 2025.
W Polsce występuje także kilka innych gatunków grzybów o fioletowej barwie, to m.in. gąsówka fioletowawa, zasłoniak fioletowy, czy lakówka ametystowa. Żaden z nich nie przypomina jednak "koralowego" goździeńca.
Zobacz też:
