Polski rezerwat powiększył się aż 200-krotnie. Ma intrygującą historię
Najbardziej znanym osuwiskiem w Bieszczadach jest Zwiezło na stokach Chryszczatej (997 m n.p.m.) w okolicy Duszatyna. Z miejscem związana jest ciekawa historia, która przyczyniła się do znacznych zmian w środowisku. Powstałe w wyniku osuwiska jeziorka leżą na terenie rezerwatu przyrody, który właśnie został znacząco powiększony.
Jeziorka Duszatyńskie bieszczadzką osobliwością przyrodniczą
W maju 1907 r., po długotrwałych opadach deszczu, mieszkańców zachodniej części Bieszczad postawił na nogi ogromny huk. Nikt nie wiedział, co się stało. Okazało się, że na Chryszczatej oderwał się płat zbocza, las runął do potoku i utworzył się lej o długości 500 metrów.
Ogromne ilości materiału skalnego i drzew zaczęły się przemieszczać i tak powstały znane w całym regionie jeziorka osuwiskowe zwane dziś duszatyńskimi. Stanowią dużą atrakcję turystyczną i były do tej pory chronione w formie rezerwatu o nazwie "Zwiezło". Wiedzie tędy Główny Szlak Beskidzki.
Jeziorka Duszatyńskie zostały obecnie dwa, w przeszłości kompleks składał się z trzech jezior osuwiskowych. Naturalne zbiorniki znajdujące się na terenie rezerwatu są uznawane za jedną z większych osobliwości przyrodniczych Bieszczadów, ponieważ nie ma tu zbyt wielu takich jezior.
Osunięcie lasu i zjawiskowy rezerwat w Bieszczadach. "Zwiezla się ziemia"
Rezerwat "Zwiezło" (2,20 ha) istniejący od 1957 r. znacznie się powiększył, do tej pory chroniony był w jego ramach obszar Jeziorek Duszatyńskich. W nowej odsłonie nazwa rezerwatu, który ma teraz już ponad 484 hektary, brzmi "Zwiezło w dolinie Olchowatego". To pokazuje, co się zmieniło pod kątem ochrony tego terenu - obszar obejmuje teraz także m.in. wiekowe drzewostany w zlewni potoku Olchowaty na zachodnim stoku Chryszczatej.
Określenie "zwiezło" pochodzi najprawdopodobniej od sformułowania, jakiego wobec osuwiska używali mieszkańcy Duszatyna. Proces przesunięcia i zapadnięcia się lasu nazywali bowiem "zwiezieniem", a nie osunięciem.
Propozycja utworzenia rezerwatu przyrody "Dolina potoku Olchowatego" pojawiła się już w 1995 r. Planowana powierzchnia wynosiła aż 831,84 ha. Od tego czasu obszar ten był wyłączany z planowego użytkowania.
W 2000 r. została opracowana przez Zarząd Zespołu Karpackich Parków Krajobrazowych w Krośnie dokumentacja do utworzenia rezerwatu przyrody "Dolina potoku Olchowatego". Wniosek w tej sprawie skierowało też w 2022 r. Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków.
Leśnicy z RDLP w Krośnie wnieśli w lutym 2024 r. o uznanie tego obszaru za rezerwat. Ze względu jednak na Jeziorka Duszatyńskie, chronione już w ramach rezerwatu "Zwiezło", przyjęto nazwę "Zwiezło w dolinie Olchowatego" dla ok. 484 hektarów.
Na Podkarpaciu jest 100 rezerwatów przyrody. Lasy Państwowe i Ministerstwo Klimatu i Środowiska zapowiedziały powołanie kolejnych w bieżącym roku.
