Grzyby halucynogenne w Polsce. Gdzie rosną i jakie mają działanie?

Grzyby halucynogenne mają długą historię - były znane i używane od tysięcy lat. Są to grzyby o działaniu psychodelicznym, czyli wywołujące zmiany percepcji. Często zamiennie stosuje się w odniesieniu do grzybów halucynogennych określenie "grzyby psylocybinowe". Ich nazwa wzięła się od związku chemicznego, który występuje w wielu gatunkach "magicznych grzybów", czyli psylocybiny.

Nazwa Psilocybe pochodzi z greckiego: psilos oznacza łysy, a kubè- głowa. Grzyby psylocybinowe występują w naturze, rosną także w Polsce.

Spośród grzybów halucynogennych w Polsce występuje odmiana Psilocybe semilanceata, czyli łysiczka lancetowata. Jest ona zarazem najpopularniejszym (zaraz obok muchomora czerwonego) grzybem psychoaktywnym występującym w naszym kraju.

Łysiczka lancetowata jest bardzo małym grzybem o średnicy kapelusza ok. 1 cm. Ma blady, kremowy lub złoty kolor. Innych barw nabiera pod wpływem kontaktu z wodą - staje się oliwkowa lub brązowawa. Na jasnym kapeluszu mogą pojawiać się niebieskawe i fioletowe plamki. Mówi się, że świadczą one o zawartości psylocybiny.

Grzyby halucynogenne, takie jak łysiczka lancetowata występują na górskich terenach otwartych, takich jak pastwiska, łąki i pola, obrzeża łąk i lasów. Wyrastają w miesjcach wilgotnych z reguły w okresie jesiennym - od września do października. Można znaleźć je rosnące w grupie lub pojedynczo (podczas jednego zbioru można zebrać od kilku do ponad kilkuset sztuk). Ze względu na to, że grzyby psylocybinowe można znaleźć zwłaszcza w miejscach wypasu owiec, preferują wyższe partie na polanach.

Wszystkie grzyby zawierające psylocybinę wywołują podobne efekty - mogą się one różnić w zależności od przedstawiciela rodziny, przyjętej ilości, formy podania i świeżości (świeże lub ususzone). Podobnie jak w przypadku spożywania większości substancji psychodelicznych, liczą się też odpowiednie warunki środowiskowe (towarzystwo, miejsce), które mogą wpłynąć na jakość "podróży".

Występująca w grzybach halucynogennych psylocybina jest przekształcana w organizmie w psylocynę. Ma ona wpływ na poziom serotoniny w mózgu. Przygoda zaczyna się około pół godziny po przyjęciu, a nawet wcześniej, jeśli osoba wypiła wywar z grzybów. Wszystko trwa co najmniej kilka godzin.

Najczęściej opisywanymi objawami są: poprawa nastroju, poczucie jedności z naturą, uspokojenie, rozluźnienie, kreatywność, halucynacje, kolorowe wizualizacje.

Ale oprócz powszechnie opisywanych (również naukowo) pozytywnych efektów, spożycie grzybów halucynogennych, może wiązać się z niebezpieczeństwem i efektami niepożądanymi.

Stosowanie substancji psychodelicznych wiąże się zawsze z ryzykiem zaostrzenia lub wystąpienia problemów psychicznych - zwłaszcza u osób z problemami natury psychicznej. Negatywne efekty po przyjęciu grzybów mogą być związane w przekroczeniem zalecanej dawki lub zmieszaniem psylocybiny z innymi środkami odurzającymi. Efekty niepożądane mogą obejmować zarówno aspekty fizyczne, jak i psychiczne.

Negatywne efekty, jakie mogą wystąpić po spożyciu grzybów halucynogennych: odrealnienie, mania, splątanie, stany lękowe, nadpobudliwość, niekontrolowany śmiech, dezorientacja, strach przed tym, że działanie środków nigdy się nie skończy.

Pośród fizycznych dolegliwości, jakie często towarzyszą użytkownikom psychodelicznych grzybów występują: bóle brzucha, wymioty, biegunka, zwiększone tętno, ziewanie, pobudzenie, dreszcze, osłabienie, gorsze samopoczucie następnego lub kolejnego dnia.

Spośród psychoaktywnych grzybów rosnących w Polsce drugi pod względem popularności jest muchomor czerwony. Amanita muscaria może wywoływać w odpowiedniej dawce efekty takie jak: halucynacje, wizje, czy świadome sny. W muchomorze czerwonym znajdują się związki izoksazolowe, które wpływają na ośrodkowy układ nerwowy (OUN), powodując halucynacje. Konsumpcji muchomora towarzyszyć może odurzenie podobne do alkoholowego, odnotowuje się też znaczną poprawę nastroju, dystans, wyciszenie, wyklarowanie nastroju itp.

Amanita muscaria jest prawdopodobnie najdłużej spożywanym przez ludzkość grzybem psychoaktywnym. W wielu społeczeństwach muchomor czerwony był wykorzystywany w obrzędach duchowych (także religijnych) oraz rekreacyjnie. Najczęściej grzyba się suszyło i paliło, lub piło z niego wywar.

Niewłaściwie dobrana dawka muchomora może spowodować zatrucie, a sama "podróż" może mieć wiele efektów ubocznych. Mogą pojawić się wymioty, biegunka, poczucie dezorientacji, czy brak koordynacji. Śmiertelne przedawkowanie muchomora czerwonego nie zdarza się praktycznie nigdy.

Polskie prawo sankcjonuje używanie i posiadanie każdej ilości narkotyków (Ustawa o Przeciwdziałaniu Narkomanii). Psylocybina i psylocyna należą do grupy I-P - są to substancje psychotropowe o braku zastosowań medycznych i o dużym potencjale nadużywania, są też wyłączone z obrotu farmaceutycznego i mogą być używane jedynie w celu prowadzenia badań naukowych.

Rekreacyjne spożywanie grzybów psylocybionwych, które mają działanie odurzające, jest w Polsce nielegalne. Legalne jest jednak prowadzenie badań nad psylocybiną oraz spożywanie odmian medycznych.

Jeżeli dany użytkownik zostanie złapany przez policję za posiadanie grzybów psylocybinowych, prokurator ma możliwość umorzyć postępowanie “przed wydaniem postanowienia o wszczęciu śledztwa (art 62.a UoPN), w przypadku (1) posiadania nieznacznej ilości narkotyków (2) na własny użytek".

Posiadanie, a zwłaszcza dystrybucja dużych ilości narkotyków może grozić wyższą karą więzienia, nawet do 9 lat.

Przez wiele lat grzyby psylocybinowe były demonizowane w wielu częściach świata. Kilka lat temu powróciła dyskusja na temat stosowania psylocybiny w celach terapeutycznych. W 2018 r. amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków przyznała psilocybinie status "terapii przełomowej" w leczeniu depresji, a liczba badań klinicznych z udziałem substancji wzrosła trzykrotnie względem poprzednich lat.

Coraz częściej pojawiają się też liczne badania oraz naukowe publikacje, potwierdzające skuteczność terapii psylocybiną. Terapie te dedykowane są osobom cierpiącym na depresję, czy zmagającym się z problemami natury psychicznej w przebiegu chorób nowotworowych. Testy stosowania psylocybiny są obiecujące, a grzyby psylocybinowe coraz częściej są wymieniane jako alternatywa dla szkodliwych środków synetycznych.