Duże zwierzęta roślinożerne. Pomocnicy w walce z pożarami
Grecja, Kanada, Turcja, Stany Zjednoczone, a ostatnio Portugalia. Wszystkie te kraje w ostatnich tygodniach nawiedzały potężne pożary. Możliwe, że przynajmniej częściowo można zapobiegać pojawieniu się tak niszczycielskich zjawisk. Pomóc mogą duże roślinożerne zwierzęta.
Z powodów społeczno-ekonomicznych w wielu częściach świata na dużą skalę dochodzi do wyludniania się obszarów wiejskich i porzucania gruntów. Z kolei zanik koczownictwa i pasterstwa sprawia, że pastwiska stopniowo zarastają krzewami i zaroślami. Także drzewa gromadzą łatwopalny materiał. Rośnie ryzyko wybuchu pożarów, coraz więcej pieniędzy inwestuje się w zwiększenie zdolności gaśniczych. Zdaniem specjalistów istnieją jednak znacznie tańsze i potencjalnie skuteczniejsze sposoby łagodzenia wybuchów pożarów i zapobiegania ich występowaniu, zwłaszcza na dotkniętych wyludnieniem obszarach wiejskich.
Badania naukowców z Niemieckiego Centrum Integracyjnych Badań Bioróżnorodności (iDiv), opublikowane w magazynie "Journal of Applied Ecology", wykazały, że duże zwierzęta roślinożerne - domowe, dzikie i półdzikie - mogą skutecznie zapobiegać takim klęskom żywiołowym i łagodzić ich skutki, zastępując znacznie droższe rozwiązania, takie jak gaszenie pożarów i mechaniczne usuwanie roślinności.
Naukowcy zbadali powiązania powiązań między roślinożercami, strukturą roślinności, ryzykiem pożaru, częstotliwością pożarów i uszkodzeniami spowodowanymi przez ogień. Jak się okazało, skuteczność roślinożerców w ograniczaniu ryzyka pożarów lasów zależy od wielu czynników: gęstości populacji, gatunków, diety, rodzaju roślinności i warunków środowiskowych.
- Ogólnie rzecz biorąc, jasne jest, że dzikie i półdzikie zwierzęta roślinożerne, takie jak konie i żubry, mogą zmniejszyć ryzyko pożarów poprzez wypasanie - mówi Julia Rouet-Leduc, główna autorka badania i doktorantka w iDiv i na Uniwersytecie w Lipsku. - Takie zwierzęta roślinożerne mogą być szczególnie skuteczne na odległych i niedostępnych obszarach, gdzie staranne zarządzanie może zapobiec pożarom i przynieść korzyści dzikiej przyrodzie na inne sposoby.
- Wypas o niskiej intensywności przez dzikie i półdzikie zwierzęta roślinożerne tworzy krótkie, wypasane łaty, które mogą działać jako naturalne przerwy przeciwpożarowe - dodaje dr Fons van der Plas, starszy autor badania i adiunkt w Wageningen University. - W razie potrzeby krótkoterminowy intensywny wypas, znany jako "ukierunkowany wypas", można łączyć z innymi działaniami, takimi jak mechaniczne oczyszczanie, aby jeszcze bardziej zmniejszyć ryzyko pożaru.
Nie tylko zapobieganie pożarom
Badanie zostało przeprowadzone w ramach projektu GrazeLIFE, który został zamówiony i jest współfinansowany przez Komisję Europejską, a koordynowany przez Rewilding Europe. Ta ostatnia to organizacja non-profit z siedzibą w Nijmegen w Holandii, której celem jest odtworzenie dzikich krajobrazów w różnych regionach Europy.
Jak pokazują wyniki obszarów operacyjnych Rewilding Europe, pozytywny wpływ wypasu dzikich i półdzikich roślinożerców nie ogranicza się do zmniejszenia ryzyka pożarów. - Stada dużych roślinożerców, szczególnie tych, które swobodnie wędrują, oferują szereg innych ważnych korzyści - mówi Wouter Helmer, starszy doradca Rewilding Europe i współautor nowego artykułu. - Można ich uważać za "architektów krajobrazu", tworzących mozaikowe krajobrazy, które wspierają wysoki poziom bioróżnorodności. Ponadto praca z większymi gatunkami, które są lepiej wyposażone do obrony przed drapieżnikami, pozwala uniknąć konfliktów, w przeciwieństwie do bardziej wrażliwych zwierząt domowych, takich jak owce i kozy".
W oparciu o ustalenia zespołu badawczego w nowym artykule przedstawiono kilka zaleceń dla zarządców gruntów i decydentów ograniczających ryzyko pożarów. Jednym z nich jest utrzymanie i promowanie ekstensywnego wypasu domowych lub (pół)dzikich roślinożerców na obszarach, na których obecnie występuje porzucanie gruntów.
Będzie to oznaczać zintegrowanie działań dotyczących polityki rolnej, leśnej i przeciwpożarowej oraz zapewnienie wsparcia finansowego osobom zaangażowanym w zapobieganie pożarom z wykorzystaniem zwierząt. Nowa europejska Wspólna Polityka Rolna (WPR) powinna wspierać rolników i właścicieli ziemskich stosujących ekstensywny wypas do zarządzania pożarami lasów.
- Pozwalanie zwierzętom na wykonywanie pracy jest wyjątkowo opłacalnym sposobem gospodarowania gruntami - mówi dr Guy Pe’er, badacz z iDiv i UFZ, a także główny autor badania.
- Oprócz zmniejszenia ryzyka pożarów, mogą przynieść szereg innych korzyści lokalnym społecznościom i pomóc w tworzeniu bardziej odpornych i funkcjonalnych ekosystemów. Wraz z postępującą zmianą klimatu pożary lasów mogą stawać się coraz bardziej dotkliwe w wielu częściach świata, dlatego ważne jest, aby odpowiednie polityki krajowe i międzynarodowe zapewniały znacznie większe wsparcie dla takich rozwiązań opartych na przyrodzie - dodaje.
