Podsłuchiwanie dżungli. Naukowcy badają dźwięki Amazonii

Wykorzystanie "ekoakustyki" jest częścią projektu Rainfauna - wartego milion funtów badania przeprowadzonego przez międzynarodowy zespół pod kierownictwem naukowców z Lancaster University, które ma pomóc zrozumieć jak w wielkiej skali ludzie wpływają na zwierzęta, które zamieszkują lasy tropikalne.

W Amazonii co najmniej 17 proc. lasów pierwotnych zostało dotkniętych działalnością człowieka, taką jak wyręb, pożary i wylesianie. Zmiana klimatu i wylesianie spowodowały wzrost temperatury w regionie o 2,5°C, a opady w porze suchej spadły o jedną trzecią.

Dotąd naukowcy badali to, w jaki sposób lasy tropikalne są degradowane przez te zagrożenia poprzez pomiary drzew i teledetekcję. Mniej wiemy jednak na temat tego jak na zmiany w środowisku reagują zwierzęta lasów tropikalnych. Lasy tropikalne są najbardziej zróżnicowanymi ekosystemami lądowymi i są domem dla ponad 60 proc. gatunków kręgowców.

"Lasy tropikalne stoją w obliczu burzy spowodowanej zmianami sposobu użytkowania gruntów, innymi zakłóceniami działalności człowieka i zmianami klimatycznymi" - stwierdza prof. Jos Barlow, główny badacz projektu Rainfauna z Lancaster University. "Mimo to obecnie brakuje nam dobrego zrozumienia tego, w jaki sposób te zagrożenia wpływają na zwierzęta żyjące w lasach tropikalnych na rozległych obszarach".

Podczas gdy naukowcy mogą używać satelitarnych lub powietrznych kamer i czujników do monitorowania drzew, taki sposób prowadzenia obserwacji nie pomaga w zrozumieniu zachowań zwierząt. Jednak postęp technologiczny i nowe techniki oznaczają, że ocena stanu fauny na dużą skalę może być wreszcie możliwa.

"Projekt Rainfauna pomoże wypełnić tę ogromną lukę w naszej wiedzy, dostarczając pierwszego na dużą skalę zrozumienia, w jaki sposób zmiany klimatu i zaburzenia lasów wpływają na gęstość, biomasę i wielkość populacji zwierząt lasów tropikalnych" - powiedział profesor Barlow. "Dzięki temu nie tylko lepiej zrozumiemy, w jaki sposób zmiany wpływają na te zwierzęta, ale także będziemy mogli wykorzystać tę wiedzę, aby chronić je w przyszłości".

Zespół zamierza rozmieścić sieć mikrofonów na obszarach lasów deszczowych Amazonii. Korzystając z nowatorskich technik modelowania, które uwzględniają zmienność klimatu i roślinności, naukowcy zmierzą liczebność różnych gatunków ptaków w lesie.

Zespół badawczy zainstaluje też mikrofony w glebie, by mierzyć zagęszczenie owadów i innych bezkręgowców. Zapewni to wgląd w ważne funkcje, jakie pełnią one w lasach, takie jak rozkładanie materiału i mieszanie warstw gleby.

"Dzięki zastosowaniu ekoakustyki i nowatorskiemu modelowaniu, umożliwiającemu nam gromadzenie cennych danych na dużych obszarach leśnych, po raz pierwszy będziemy w stanie dostarczyć dowody oparte na szacunkach współczesnego i przyszłego zagęszczenia tych gatunków ptaków i owadów" - mówi dr Oliver Metcalf, ekspert w dziedzinie ekoakustyki na Manchester Metropolitan University.

"Te dane będą nieocenione zarówno dla odkryć naukowych, jak i dla zarządzania cennymi lasami deszczowymi" - podkreśla badacz.

Kolejnym kluczowym aspektem badań będzie zbadanie związku między mikroklimatem a zwierzętami w lesie. Naukowcy są przekonani, że mikroklimat może być kluczowym wskaźnikiem zdrowia lasu i dostarczać informacji na temat zagęszczenia gatunków w lasach tropikalnych.

"Istnieje coraz więcej dowodów na to, że mikroklimat w lasach tropikalnych jest kluczem do zrozumienia fauny, ponieważ wiadomo, że zmienia się on ogromnie w naruszonych lasach" - podkreśla dr Ilya Maclean z University of Exeter. "Dzięki pracy w Rainfauna dążymy do opracowania pierwszych wielkoskalowych modeli, które pomogą wykorzystać potencjał mikroklimatu jako predyktora różnorodności lasów tropikalnych".