Płatki śniegu nigdy nie są takie same. Każdy jest wyjątkowy
Oprac.: Tomasz Wróblewski
Kiedy z nieba spadają płatki śniegu, zima nabiera dodatkowego uroku. To skupisko kryształów jest zjawiskiem meteorologicznym. Wyraża swoje piękno w nieskończonych kształtach, rozmiarach i wzorach, nawet jeśli gołym okiem wszystko wydaje się takie samo. Dopiero pod mikroskopem można zobaczyć prawdziwy płatek śniegu i niecodzienne kształty, które tworzy matka natura. Jak powstają te struktury o tak szczegółowej formie, zanim spadną na ziemię?
Co to jest śnieg?
Śnieg to opad meteorologiczny, który występuje w warunkach intensywnego zimna i wilgoci. To coś więcej niż zamarznięty deszcz, który można by nazwać gradem, ponieważ para wodna zamienia się bezpośrednio w lód, całkowicie pomijając fazę ciekłą. Oprócz niskiej temperatury na powstawanie śniegu wpływa kilka czynników, w tym zanieczyszczenie powietrza, prędkość wiatru, wilgotność i wysokość.
Aby powstał śnieg:
- temperatura musi wynosić 0°C lub mniej;
- w powietrzu musi znajdować się minimalna ilość wilgoci.
Dlatego tam, gdzie jest bardzo zimno, albo bardzo sucho, opady śniegu mogą nigdy się nie pojawić.
W klimacie umiarkowanym śnieg pada najczęściej zimą. Jego opadów można się spodziewać przed i podczas przejścia ciepłego frontu atmosferycznego oraz frontu zokludowanego (kombinacji frontu chłodnego i ciepłego). W czasie przemieszczania się frontów opady są zwykle bardzo intensywne. Często towarzyszą im zawieje i zamiecie śnieżne.
Jak powstaje śnieg?
Proces powstawania śniegu rozpoczyna się od utworzenia kryształków lodu. Małe kropelki wody w chmurze mogą wyparować. Kiedy temperatura powietrza spada poniżej zera, para wodna, która normalnie skraplałaby się w kropelki chmur, pomija fazę ciekłą i zamienia się bezpośrednio w lód. Jest to proces Bergerona-Findeisena, który odpowiada za około 90 proc. opadów powstających w strefie umiarkowanej.
Jednak zanim powstałe kryształki lodu spadną na ziemię, rosną, w miarę zamarzania na ich powierzchni większej ilości pary wodnej. Poruszają się w chmurze, unoszą i opadają, zderzają się z innymi kryształami. W miarę wzrostu kryształy zamieniają się w płatki śniegu. Stają się na tyle ciężkie, że gdy przekroczą wagę i prędkość umożliwiające im wznoszenie się, mogą spaść z chmury. Jeśli jednak gdzieś po drodze pojawi się gorące powietrze, nieuchronnie topnieją, powodując grad lub deszcz. Z drugiej strony, jeśli spadną do wilgotnego powietrza o temperaturze 0°C lub niższej, łatwo zlepiają się, tworząc białe płatki śniegu.
Każdy płatek śniegu ma inny kształt
Kryształki śniegu budują różne, raz proste, a innym razem bardzo skomplikowane struktury. Ich budowa zależy od wilgotności i ciśnienia powietrza oraz od temperatury. Gdy płatek śniegu opada na ziemię, warunki atmosferyczne co chwilę ulegają zmianie. Czasami wystarczy kilka sekund, by nastąpiła zmiana w temperaturze otoczenia lub wilgotności. To właśnie te procesy powodują, że każdy płatek śniegu rośnie w inny sposób i ma inny kształt.
Naukowcy są przekonani co do tego, że nie ma dwóch identycznych śnieżynek. To wszystko za sprawą cienkiej warstwy wody na ich powierzchni, która pod wpływem zmian temperatury przybiera różne kształty. Im jest cieplej, tym boki kryształków szybciej rosną niż dół i góra. Natomiast w niższych temperaturach przybierają bardziej zwarte formy. Dzięki temu można wyróżnić nawet kilkanaście typów płatków śniegu. Niektóre występują w przyrodzie rzadziej, inne częściej. Na szczególną uwagę zasługuje kilka form.
- Gwiazdki: najpopularniejsze są płatki sześcioramienne z symetrycznie rozłożonymi ramionami na jednej lub dwóch płaszczyznach. Powstają w temperaturze od -2 do -15 stopni Celsjusza.
- Graniastosłupy: bardzo proste formy, które mogą wyglądać jak cienki płatek lub sześciokątny słupek, który w przekroju przypomina ołówek.
- Słupek wieńcowaty: rzadko spotykana forma, w której kryształ ma postać słupka z sześciokątnymi lub gwiaździstymi płatkami na końcach.
- Kwiat paproci: ramiona kryształków przypominają rozłożyste gałęzie, czasami o tak skomplikowanych kształtach, że przypominają liście paproci.
- Kryształki nieregularne: taka cząstka śniegu składa się z kilku zrośniętych ze sobą kryształów. Łączą się w sposób nieregularny, dzięki czemu przybierają różne formy.
Przepiękne i wyjątkowe kształty śnieżynek można podziwiać pod mikroskopem. A tym, którzy chcą je mieć na oknach, pozostaje sztuczny śnieg i szablony do odwzorowywania.