Nie tylko lasy i morza. Człowiek drastycznie zmienił życie w jeziorach
Jeziora to niezwykle delikatne ekosystemy, od których uzależnione jest przetrwanie milionów ludzi na całym świecie. Zmiany klimatu zaczynają już jednak te delikatne systemy dosłownie gotować.
Według danych Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO), rzeki i jeziora karmią 60 mln ludzi na całym świecie. Bez ich ryb i jadalnych roślin, dziesiątki milionów ludzi czekałby głód. Kolejne setki milionów ludzi z jezior czerpie pitną wodę.
Jeziora są jednak skrajnie zagrożone. Grupa badaczy sprawdziła właśnie, jak zmiany klimatu wpłyną na te często lekceważone ekosystemy. Rezultaty badań są bardzo niepokojące - jeziora powoli się gotują.
Międzynarodowy zespół naukowców grupy badawczej VUB Climate przeprowadził serię symulacji, podczas których sprawdzano, jak podnosząca się temperatura powietrza wpłynie na to, co dzieje się pod powierzchnią zbiorników słodkiej wody.
Zmiany wywołane przez ludzi
Badacze wzięli pod uwagę różne scenariusze, oparte na ustaleniach Międzyrządowego Panelu ds. Zmian Klimatycznych (IPCC). W scenariuszu niskoemisyjnym średnie ocieplenie jezior w przyszłości ustabilizuje się na poziomie 1,5 st. Celsjusza powyżej poziomu sprzed epoki przemysłowej, a czas utrzymywania się na nich pokrywy lodowej będzie o 14 dni krótszy. W świecie wysokich emisji temperatura wody w jeziorach wzrośnie aż o 4 st., a lód będzie utrzymywał się na nich o 46 dni krócej.
"Te zmiany mają fundamentalne znaczenie dla ekosystemów jezior" - twierdzi Luke Grant, naukowiec z VUB i główny autor badania, dodając: "W przyszłości skutki zachodzących obecnie zmian będą się nasilać, a to wpłynie na jakość wody i populacje rodzimych gatunków ryb. To miałoby katastrofalne skutki dla wielu ludzkich społeczności uzależnionych od jezior, czerpiących z nich wodę pitną i uprawiających rybołówstwo".
Symulacje zespołu jasno pokazały jeszcze jeden fakt. Zmiany w ekosystemach jezior nie wynikają z żadnych naturalnych wahań klimatu. Tak głęboka transformacja możliwa jest tylko w świecie, w którym człowiek pompuje do atmosfery ogromne ilości gazów cieplarnianych. "Wykluczyliśmy możliwość, że zmiany te były spowodowane naturalną zmiennością systemu klimatycznego" - tłumaczy współautorka badania Inne Vanderkelen.
Rosnąca temperatura i coraz krótsze okresy, w których jeziora są skute lodem, będą miały krytyczne znaczenie dla całych ekosystemów znajdujących się pod ich powierzchnią. W zmieniających się szybko warunkach miejscowe gatunki ryb mogą nie być w stanie przeżyć.
Szacuje się, że na każdy wzrost globalnej temperatury powietrza o 1 st. Celsjusza, jeziora ocieplają się o 0,9 st. i dni. Będzie również ubywać od 7 do 9 dni, gdy pokryte są lodem. To, jak ostatecznie będzie wyglądała ich przyszłość, w ogromnym stopniu zależy jednak od tego, jakie środki zostaną podjęte w celu przeciwdziałania zmianom klimatu.
"Nasze wyniki podkreślają ogromne znaczenie Porozumienia paryskiego dla ochrony jezior na całym świecie" - zanacza Wim Thiery, ekspert ds. klimatu VUB i współautor badania. "Jeśli uda nam się drastycznie zmniejszyć nasze emisje w nadchodzących dziesięcioleciach, możemy uniknąć najgorszych konsekwencji dla jezior na całym świecie".
