To najstarsza kura świata. Cudowny Kurczak znaleziony na plaży w Europie

Ile lat mają kury? To znaczy - kiedy powstały? Ich udomowienie miało miejsce tysiące lat temu, a kości domowych już kur znajdowano nawet w osadzie w Biskupinie. Człowiek udomowił kurę być może 6 tysięcy lat p.n.e., zatem jeszcze przed epoką brązu. Kiedyś uważano, że doszło do tego w rejonie rzeki Indus, gdzie na terenach obecnego Pakistanu istniała duża, starożytna cywilizacja. Wynika to stąd, że dzisiejsi przodkowie domowych kur żyją właśnie na terenach południowej Azji. To kur bankiwa z terenów od Indii i Pakistanu po Jawę, ale także kur cejloński, kur zielony z Wysp Sundajskich w Indonezji czy kur siwy z Indii, który - obok kura bankiwa - najbardziej przypomina współczesny drób.

Dzisiaj uważa się, że do udomowienia kur mogło dojść równie dobrze w innych miejscach Azji np. na terenie Chin albo w Mezopotamii. I możliwe, że najliczniejsze dzisiaj zwierzę hodowlane pochodzi właśnie stamtąd.

Co do kopalnych przodków kury nie było jednak dostatecznie dokładnych informacji. Wiemy, że ptaki istniejące w epoce mezozoiku i żyjące równolegle z dinozaurami (a w tej erze świat ptaków był już mocno rozbudowany) w większości wymarły bezpotomnie i nie da się wskazać ich współczesnych bezpośrednich następców. Ptaki neognatyczne, czyli z ruchomych podniebieniem, stanowiące trzon obecnych gatunków, pojawiły się na koniec kredy, by rozwinąć się po wymarciu dinozaurów.

Za najstarszych przodków kuraków uważano zwierzęta takie jak Gallinuloides - ptaka sprzed 50 milionów lat znalezionego w 1900 roku w Wyoming w Stanach Zjednoczonych. Trochę przypominał bażanta i mógł mieć wiele wspólnego z obecnym drobiem. Utworzono dla niego jednak osobną, mało rozpoznaną rodzinę.

Nowe znalezisko z Belgii jest o tyle przełomowe, że nie tylko pokazuje nam prawdopodobnego bezpośredniego przodka kur i drobiu znacznie starszego niż "bażant z Wyoming", bo jeszcze z mezozoiku, jeszcze z czasów dinozaurów. Na dodatek pokazuje nam najstarszego znanego nam ptaka mezozoicznego, który jest bezpośrednim przodkiem współczesnych ptaków. To znaczy, że nie wymarł bezpotomnie, ale zapoczątkował nowe linie.

O sprawie donosi "Science News", które informuje o znalezieniu szczątków zwierzęcia nazwanego Asteriornis maastrichtensis. Maastricht to miasto w Holandii, ale w tym wypadku chodzi o skały formacji Maastricht znajdujące się w sąsiedniej Belgii. Szczątki udało się odnaleźć już w 2020 roku w skamieniałych osadach morskich, zatem ptak ten musiał przebywać nad brzegiem morza. Raczej nie był morskim gatunkiem, ale być może w mule i na plaży szukał pokarmu.

To dość osobliwe, zważywszy że mamy do czynienia z bezpośrednim przodkiem drobiu i kury. I ten przodek żył na plażach, gdzie szukał być może podobnego pokarmu jak dzisiejsze biegusy czy brodźce - tego nie wiemy na pewno, ale można wyciągnąć taki wniosek z racji miejsca odkopania skamieniałości.

A są one datowane na 67 milionów lat, zatem na koniec kredy i mezozoiku, na kres epoki dinozaurów. Przodek kury żył wtedy, gdy tyranozaur i przeżył wymieranie po uderzeniu asteroidy w Ziemię.

Daniel Field, paleontolog z Uniwersytetu Cambridge, do którego trafiło znalezisko, mówi, że aż podskoczył i przybił piątki ze swoimi kolegami. "Zwierzę nazwaliśmy Wonderchicken, czyli Cudownym Kurczkiem" - przyznaje. Ptak nie był duży i wyglądał jak szczupła kura, w zasadzie niewyrośnięty jeszcze kurczak. Miał dziób bardzo już przypominający dzisiejsze kury, ale - zdaniem naukowców - nie był wybredny w zakresie pokarmu. Zjadał wszystko, co wydziobał z piasku i mułu. Bardzo możliwe, że to właśnie stanowiło o jego sukcesie. Zróżnicowana dieta, mała wybredność oznaczały zdolność do dostosowywania się do wszelkich, także zmieniających się warunków. Cudowny Kurczak przetrwał, bo nie grymasił. Miał długie nogi, podobnie jak obecne kuraki i one pozwalały mu dobrze kroczyć, przemierzać spore odległości w poszukiwaniu pokarmu właśnie po lądzie. Asteriornis stał się ptakiem wyspecjalizowanym do lądowego i kroczącego trybu życia.

Naukowcy uważają, że miał w sobie cechy i kury, i kaczki, może był przodkiem i kuraków, i blaszkodziobych. W każdym razie jego tryb życia i dieta to nie wszystko, co stanowiło o sukcesie i przetrwaniu tego mezozoicznego ptaka. Pomóc miało mu także owo życie na brzegu morza. Zdaniem paleontologów, zwierzęta zamieszkujące takie środowisko miały większe szanse na przetrwanie wymierania pod koniec kredy.