Znaleźli drapieżnika wielkości lamparta. Szczękami miażdżył słonie

Informacje o tym sensacyjnym odkryciu dobiegły z Egiptu, gdzie znajduje się wyjątkowo obfitująca w znaleziska paleontologiczne Depresja Fajum. To szczególny obszar na południe od Kairu, niedaleko Nilu. Oaza jest ważnym terenem rolniczym Egiptu, ale to także centrum wykopalisk paleontologicznych pełne znalezisk z wczesnych epok ery kenozoicznej, takich jak paleocen, eocen i oligocen.

A zatem z czasów, gdy powstawało królestwo ssaków, formowały się znane dzisiaj grupy tych zwierząt i żyli jeszcze ich przodkowie.

To tutaj odkryto ziemno-wodne prawalenie z rodzaju Phiomicetus, które miały jeszcze kończyny i bardziej przypominały wilki niż wieloryby. Tu znajdowały się też szczątki przodków słoni i hipopotamów, wtedy jeszcze zwierząt niezbyt dużych. Moeritherium np. było przodkiem słoni, ale przypominającym raczej hipopotamy i żyjącym jak one.

Nie były też tak ogromne jak dzisiejsze słonie. Dlatego odkrywcy nowego drapieżnika z epoki oligocenu, którego szczątki znaleziono właśnie w Depresji Fajjum w Egipcie, uważają, że mógł on polować właśnie na takie zwierzęta, jak przodkowie słoni i hipopotamów. Jego szczęki bez problemu musiały miażdżyć ich kości.

"Te szczęki zrobiły na nas wielkie wrażenie" - mówią Egipcjanie, którzy w komunikacie prasowym informują, że odkryli na początku właśnie te zęby. Mieli już kończyć prace na miejscu wykopalisk, gdy ktoś dostrzegł szczęki wystające ze skał.

"Z tak ostrymi zębami i silnymi mięśniami szczęk, co sugeruj silny zgryz, nowo zidentyfikowany Bastetodon był przerażającym, drapieżnym ssakiem wielkości lamparta. Znajdowałby się na szczycie wszystkich drapieżników i łańcucha pokarmowego tego okres" - czytamy w komunikacie.

A Hesham Sallam, profesor Uniwersytetu Kairskiego, dodaje, że zwierzę nazwano Bastetodon na cześć bogini Bastet przedstawianej z głową kota. Bastetodon jest też powiązany z Sekhmetops, innym drapieżnikiem regionu inspirowanym lwiogłową boginią Sekhmet. Był hienodontem i miał wielkość lwa.

W piśmie "Journal of Vertebrate Paleontology" znajdujemy dość szczegółowy opis prac nad znalezieniem wielkiego drapieżnika, który został zaliczony do hienodontów. Nazwa sugeruje hieny, ale nie należy się do tego przywiązywać. Hienodonty to nie hieny, chociaż niektóre nieco je przypominały. Ta grupa wymarłych, potężnych drapieżników wczesnej ery kenozoicznej należy do tzw. kreodontów, zwanych niekiedy pradrapieżnymi. To ssaki niespokrewnione bliżej z żadną istniejąca dzisiaj rodziną mięsożerców, ani hienami, ani kotami, ani psowatymi, ani cywetami.

Zwierzęta te miały wydłużone ciało, wielkie głowy i potężne szczęki, aczkolwiek nie u wszystkich gatunków były one przystosowane do miażdżenia kości. Raczej do cięcia mięsa, co wskazuje na aktywne polowanie tych ssaków, a nie karmienie się padliną.

To największe lądowe drapieżne ssaki w dziejach Ziemi, gdyż niektóre z nich sięgały nawet 6 metrów długości, więcej niż niedźwiedzie. Mieliśmy też gatunki mniejsze np. Hyaenodon gigas dorastał do 3 metrów, ale już taki Hyaenodon mustelinus z Ameryki Północnej ważył może 5 kg i miał wielkość borsuka.

Egipski Bastetodon z Depresji Fajum osiągał rozmiary lamparta, był więc mniejszy niż krewniacy, ale o wielkiej sile szczęk i głowy. Mógł nimi zadawać zapewne poważne rany. Warto jednak pamiętać, że u hienodontów wielkość szczęk i głowy może być myląca. U wielu gatunków były one nieproporcjonalnie duże w zestawieniu z resztą ciała.

Zdaniem naukowców, żyjący około 30 milionów lat temu w Egipcie mięsożerca polował aktywnie na przodków słoni i hipopotamów, a także na ówczesne naczelne oraz góralki, wówczas osiągające ogromne rozmiary. Chwytał je w dość bujnym lesie porastającym tereny dzisiejszego Egiptu, które obecnie są pustynią.

Hienodonty zdominowały krajobraz dawnej Afryki, ale u szczytu swego rozwoju dotarły również do Azji, Europy i Ameryki Północnej. Jako szczytowi mięsożercy, mieli ogromne znaczenie w ekosystemach. Zmiany klimatu globalnego i zmiany tektoniczne w Afryce otworzyły jednak ten kontynent na nowych drapieżców, przodków współczesnych kotów, psów i hien. Nie były może trak wielkie, ale szybciej dostosowały się do zmian. Wyspecjalizowane hienodonty zmniejszyły swoją różnorodność, ostatecznie wymarły około 15 milionów lat temu. "Odkrycie bastetodona jest znaczącym osiągnięciem w zrozumieniu różnorodności i ewolucji hienodontów oraz ich globalnego zasięgu" – dodaje Shorouq Al-Ashqar, paleontolog z Mansoura University i American University w Kairze.

A ich szczątki do dzisiaj robią wrażenie, gdyż pozwalają sobie wyobrazić siłę tych drapieżników i moc ich szczęk.