Przygnębiający raport. 1/3 roślin w Europie zagrożona. Powodem są ptaki

"Dowody na kryzys rozprzestrzeniania się nasion w Europie" - tytułuje swój raport "Science". A dokładnie chodzi o kryzys rozprzestrzeniania się nasion rozsiewanych przez ptaki. Jak czytamy, powszechnie wiadomo, że utrata siedlisk i zmiany środowiskowe zagrażają wielu gatunkom roślin i zwierząt, ale zagrożenia związane z rozsiewaniem nasion przez ptaki są w dużej mierze nieznane. Aby wypełnić tę lukę w wiedzy, powstał raport w sprawie interakcji roślin i zwierząt w zakresie rozsiewania nasion dla całej Europy

Perspektywy są w tej kwestii przerażające.

Wiele roślin ściśle związało się nie tylko z zapylaczami, którymi najczęściej są owady (w tropikach również małe ptaki czy nietoperze), ale również z rozsiewaczami. Produkcja owoców, orzechów związana jest z tym, aby zachęcić zwierzęta do raczenia się nimi i zarazem pomocy w rozprzestrzenianiu się roślin tam, gdzie może samodzielnie nie dałyby rady dotrzeć.

Wiemy, że w Polsce takie ptaki jak sójka czy orzechówka są odpowiedzialne za rozrost lasów dębowych i szpilkowych właśnie przez to, że odżywiają się ich żołędziami czy orzeszkami. Ptaki część zjadają, resztę zakopują w najrozmaitszych miejscach swego terytorium. Wracają do zapasów, ale o wielu nasionach zapominają i te kiełkują.

To chytry plan roślin, które oddają część swoich zasobów i liczą na to, że i tak zyskają.

Podobnie jest z ptakami objadającymi się owocami. Miękkie otoczki nasion są wtedy przez nie trawione, a samo nasiono wypada wraz z odchodami, najczęściej daleko od miejsca, w którym wydała je macierzysta roślina. To bardzo skuteczny sposób na zdobywanie nowych terenów.

Naukowcy z Uniwersytetu w Coimbrze w Portugalii, Uniwersytetu w Aarhus w Danii i Uniwersytetu w Bristolu w Wielkiej Brytanii wspólnymi siłami przeprowadzili badania nad 592 gatunkami roślin, które w Europie ewoluowały wraz z rozsiewaniem ich nasion przez ptaki. Do tego udało się dodać 398 gatunków zwierząt, które rozsiewają nasiona więcej niż jednego gatunku roślin. Na tej podstawie udało się stworzyć 5 tysięcy par roślin i ptaków, które roznoszą ich nasiona.

Ich analiza pozwoliła stwierdzić, że jedna trzecia roślin europejskich jest zagrożona z tego powodu, że może zabraknąć dla nich ptaków, które rozniosą nasiona. Pary i zależności między nimi są bowiem przerywane, system zakłócony. 30 procent gatunków roślin ma swych rozsiewaczy z gronie gatunków zagrożonych albo zanikających - konkludują naukowcy.

A to nie wszystko, bo spadek liczby ptaków rozsiewających nasiona nie uderza jedynie w gatunki zależne od nich bezpośrednio. To cały system zależności, w którym łatwo wywołać efekt domina. Zanikają ptaki, więc roślina nie rozprzestrzenia się dostatecznie mocno, zanika różnorodność, dochodzi do degradacji i zmian w całym środowisku.

Z samych tylko polskich łuszczaków, które w sporej mierze są ziarnojadami, zaledwie dwa nie podlegają ścisłej ochronie. Niemal 400 z 477 polskich gatunków ptaków podlega ochronie.