Nowy film odnosi się do fascynującego drzewa. Ma potworne umiejętności

Widać to doskonale w rozmaitych azjatyckich świątyniach, gdzie figowce pagodowe wrastają niemal w budynki, mury, opanowują dachy. Niegdyś w ich miejscu mogło rosnąć inne drzewo, ale figowiec je zniszczył, zadusił. Jest w tym bardzo dobry.

Na samym początku głośnego irańskiego filmu "Nasienie świętej figi" mamy wprost informację o odniesieniach do tego drzewa. Jak się dowiadujemy, figowiec pagodowy spada z nasionami strawionymi przez ptaki na gałęzie i konary innych drzew.

Wrasta w nie, wypuszcza napowietrzne korzenie, które je oplatają i które sięgają z czasem do ziemi. Przy okazji zadusza roślinę, na której figowiec wyrósł. To mordercze drzewo przytłacza ofiarę, tłamsi, nie pozwala jej oddychać, z czasem zabija.

Jest świetną metaforą rodzinnego życia w Iranie, o którym opowiada ten odważny i doceniony film Mohammada Rasoulofa, twórcy prześladowanego i skazywanego za działalność artystyczną w Iranie.

W tym kraju figowiec pagodowy rośnie naturalnie w południowo-wschodniej części, w Beludżystanie, a zatem blisko pakistańskiej granicy. Tam często wdziera się między inne drzewa, porasta stare ruiny i mury. Roślina wywodzi się z Indii i Cejlonu, ale poza swoją ojczyzną spotykana jest także na szerszych obszarach południowej Azji - po Półwysep Malajski i Indochiny z jednej strony oraz właśnie wschodni Iran z drugiej.

Wydaje się, że z uwagi na swój sposób życia drzewo powinno być nienawidzone jako pasożyt i roślinny rozbójnik. Tak jednak nie jest. Figowiec pagodowy w wielu miejscach Azji jest niemalże drzewem świętym.

Hinduizm, buddyzm, sikhizm czy dżinizm łączą z nim wiele legend, mitów, wiele rytuałów. Inaczej mówiąc, każda z religii wyrosła na Dekanie uważa je za ważne z mistycznego punktu widzenia. Krishna mówi o świętym drzewie pipal - to właśnie ten figowiec.

Chociaż to zaborczy dusiciel, wiele z wyrosłych na szczątkach ofiar figowców osiąga bardzo sędziwy wiek. Święte drzewo Jaya Sri Maha Bodhi w Anuradhapura na Cejlonie zostało zasadzone przez córkę Ashoki w 236 roku p.n.e. Łatwo policzyć, że figowiec ten ma 2261 lat. Zdaniem botaników, jest najstarszym na świecie drzewem zasadzonym ręką człowieka, o którym mamy informacje.

Wiele figowców pagodowych nie potrzebuje jednak ręki człowieka, aby zacząć rosnąć. Nie potrzebuje nawet kawałka gruntu. Wyrasta tak, jak powiedziano w filmie - jako epifit. Jest organizmem rosnącym na powierzchni innej rośliny.

Figowce trafiają na obce drzewa głównie dzięki ptakom i nietoperzom. Wytwarzają owoce zjadane przez te zwierzęta, które następnie wydalają resztki w locie. Figi trawią się szybko, więc zanim zwierzę wyląduje, na ziemi są już nadtrawione nasiona.

Sadzonki wyrastają z nich bez specjalnego grymaszenia. To może być grunt, może być także nieużytek, skała czy murek, nawet dach domu, bowiem ta roślina jest bardzo mało wymagająca. Często nasiona trafiają na konary innego drzewa.

Figowiec korzysta z innych roślin jak z podpory, ale odżywia się sam. Wypuszcza przy tym napowietrzne korzenie, coraz dłuższe i dłuższe. Wnikają w żywiciela, duszą go i rozsadzają od środka. Najczęściej drzewo, na którym wyrasta figowiec, nie ma wielkich szans na przetrwanie. Obumiera, a nowa roślina pojawia się na jego zgliszczach.

To sprawia, że w miejscach, w których figowca pagodowego wprowadzono sztucznie, stał się on szybko groźną rośliną inwazyjną. Szybko rośnie, wyrasta niemal wszędzie i dominuje inne rośliny. Jest zabójczo skuteczny, zmienia otoczenie jak mało które drzewo. Tak dzieje się chociażby w takich miejscach jak Floryda w USA, w Ameryce Środkowej i Południowej.

Warto przy tym pamiętać, że figowiec pagodowy nie jest tym drzewem, które wytwarza znane w rozmaitych kuchniach jadalne figi. One są owocami figowca pospolitego, pokrewnego gatunku, który nie jest epifitem i dusicielem. Takich praktyk nie stosuje także figowiec sprężysty, znany jako drzewo gumowe, gdyż jego sok nadaje się na substytut kauczuku. Natomiast figowiec pagodowy to inna rozmowa.