Grecy zachwyceni. Rekordowa liczba gniazd żółwi karetta. Ochrona daje efekt

Sekania to niewielka, mierząca zaledwie 500 metrów plaża na greckiej wyspie Zakyntos. Mimo swoich skromnych rozmiarów, jest jednak jednym z najważniejszych punktów na biologicznej mapie Morza Śródziemnego. To właśnie tam znajduje się największa liczba gniazd żółwia morskiego karetta, zagrożonego wyginięciem gatunku, który pełni kluczową rolę w morskich ekosystemach Grecji i całego regionu.

Plaża od przeszło 30 lat jest więc miejscem, na którym skupiają się działania aktywistów walczących o ocalenie tego starożytnego gatunku. Działania są mozolne, ale wydają się odnosić sukces. Plaża cieszy się nie tylko rekordową liczbą gniazd gadów, ale także najwyższą liczbą młodych żółwi, które po wykluciu przeżywają i przyczyniają się do przedłużenia istnienia gatunku.

Najnowsze badania wskazują, że liczba żółwi, składających jaja na tej niewielkiej plaży szybko rośnie. To wspaniała wiadomość dla ekologów martwiących się o przyszłość morskich żółwi. “Wiadomość, jaką przekazują nam żółwie morskie, jest bardzo jasna” mówi dziennikowi “The Guardian” Charikleia Minotou, koordynatorka programu ochrony żółwi WWF na tym obszarze. "Środki, które podjęliśmy w ciągu ostatnich 25 lat, aby zapewnić odpowiednie warunki do lęgu tych żółwi, działają... To fantastyczne".

Żółwie morskie są uważane za jedne z najstarszych żyjących na Ziemi zwierząt. Istnieją od ponad 100 milionów lat. Choć w ciągu życia przemierzają tysiące kilometrów przez morza i oceany, samice zawsze wracają jako dojrzałe osobniki, około 20–25 lat później, do miejsca, w którym się urodziły, aby złożyć jaja.

W Sekanii i innych miejscach lęgowych na Zakintos i w całej Grecji, żółwie oznakowane przy narodzinach przez konserwatorów ćwierć wieku temu, teraz powracają, aby złożyć jaja. "To niezwykle poruszające" – mówi Minotou, podkreślając znaczenie postępu technologicznego, w tym instalacji kamer monitoringu, które pomagają odstraszać mewy, kraby i innych drapieżników.

"W tym roku odnotowano ponad 1200 gniazd w Sekanii, co oznacza jedno gniazdo co 50 cm plaży. Niesamowita liczba" – dodaje Minotou. Ale to nie koniec dobrych wiadomości. Od Hiszpanii po Cypr, w rejonie Morza Śródziemnego odnotowano rekordowy wzrost liczby gniazd żółwi morskich. Jest to świadectwo skuteczności mozolnych wysiłków ekologów zdeterminowanych, by ocalić tego pradawnego morskiego wędrowca, który niedawno był na skraju wyginięcia.

Tylko jeden na 1000 młodych żółwi dożywa dorosłego wieku, co czyni tę zmianę jeszcze bardziej niezwykłą. W Grecji, która jest domem dla 60 proc. gniazd karetty, odbicie populacji jest fenomenalne. Z danych Stowarzyszenia Ochrony Żółwi Morskich w Grecji Archelon, liczba gniazd wzrosłą z 5 000–7 000 rocznie, do rejestrowano ponad 10 000 gniazd w 2023 r.

"Przez całe lata 2000 odnotowywaliśmy na Krecie roczne spadki liczby gniazd o około 6%" – mówi dr Aliki Panagopoulou, koordynator badań w Archelon. "Teraz obserwujemy dramatyczny wzrost liczby gniazd, będący rezultatem dekad wysiłków na rzecz ochrony. Naszą strategią zawsze było zapewnienie tego, by jak najwięcej młodych dotarło do wody i zasiliło populację".

Trzydzieści lat temu, przed utworzeniem państwowego morskiego parku na Zakintos – jednym z dwóch największych greckich miejsc lęgowych żółwi morskich obok zatoki Kyparissia na Peloponezie – greckie władze wydawały się nieświadome sytuacji gatunku, którego przetrwanie jest teraz powszechnie uznawane za kluczowe dla ekosystemów morskich i bioróżnorodności regionu.

Niewielu ma bardziej żywe wspomnienia o niebezpieczeństwach, z jakimi kiedyś borykały się te stworzenia, niż Lily Venizelos, która w latach 80. założyła brytyjskie Stowarzyszenie na rzecz Ocalenia Żółwi Morskich Morza Śródziemnego (Medasset). "Spędziłam lata, biegając po różnych ministerstwach z papierami, ponieważ wtedy nikt nie chciał mnie słuchać" – wspomina. "To wspaniała wiadomość, dowiedzieć się w moim wieku, że karetty nie są już tak zagrożone, ale kluczowe jest, aby środki ochronne nadal były egzekwowane. Jeden fałszywy ruch i wszystko może zostać stracone".

Rekordowa liczba turystów odwiedzających Grecję – do 2028 roku kraj planuje przyciągnąć 40 milionów turystów, prawie czterokrotnie więcej niż wynosi jego populacja – oraz atrakcyjność firm turystycznych reklamujących "ostatnie szanse" na zobaczenie miejsc zagrożonych zmianami klimatu i nadmierną turystyką są "katastrofalne" – mówi Venizelos.

Działacze ostrzegają przed samozadowoleniem. Kryzys klimatyczny, nadmierne połowy, zanieczyszczenie i coraz większa obecność porzuconych plastików to nowe zagrożenia dla zagrożonych zwierząt. "Nie ma wątpliwości, że w całym rejonie Morza Śródziemnego wzrost populacji Caretta caretta jest reakcją przyrody na wszystkie wysiłki ochronne NGO w ciągu ostatnich kilku dekad" mówi Nadia Andreanidou, oficer programów i polityki w Medasset. "Ale teraz, bardziej niż kiedykolwiek, potrzebujemy wsparcia rządu w realizacji praw, o które walczyliśmy, jeśli chcemy utrzymać skuteczność naszych działań i ochronić to niezwykłe zwierzę przed niebezpieczeństwami".

Na całym świecie setki tysięcy żółwi morskich rocznie przypadkowo trafia w sieci rybackie używane do połowu ryb czy krewetek czy na haczyki używane do połowy tuńczyków. Żółwie morskie muszą wypływać na powierzchnię, aby oddychać, dlatego wiele z nich tonie po zaplątaniu w sieć. Żółwie szylkretowe i karetta są szczególnie narażone na uboczne skutki połowów. Prawie wszystkie gatunki żółwi morskich są sklasyfikowane jako zagrożone. Są zabijane dla ich jaj, mięsa, skóry i skorup. Stoją także w obliczu niszczenia siedlisk. Zmiany klimatyczne wpływają na miejsca lęgowe żółwi, zmieniając temperaturę piasku, co wpływa na płeć młodych.

Ustawa o Gatunkach Zagrożonych z 1973 roku w USA była kluczowa w ochronie wielu gatunków żółwi morskich. Jednak w obliczu nowych zagrożeń konieczne jest ciągłe monitorowanie i wprowadzanie działań ochronnych na skalę globalną.