Polacy pozywają Skarb Państwa za smog. Żądają wysokich odszkodowań
Oprac.: Katarzyna Nowak
To przełomowa sprawa - sąd przyjrzy się wpływowi zanieczyszczeń powietrza na choroby Polaków. 55-letni mieszkaniec Rybnika oraz rodzice 5-letniego chłopca spod Torunia domagają się zadośćuczynienia i odszkodowania za skutki zdrowotne wynikające z wieloletnich zaniedbań Skarbu Państwa. Jak argumentują, państwo w niewystarczający sposób walczy ze smogiem.
55-letni pan Andrzej z Rybnika oraz 5-letni chłopiec spod Torunia (którego reprezentuje mama) wkraczają na drogę sądową za brak walki ze smogiem. Przekroczenia norm jakości powietrza w Polsce wciąż należą do najwyższych w Unii Europejskiej - podkreśla Fundacja ClientEarth, która w imieniu dwóch chorych na astmę pozwała Skarb Państwa.
Chorzy domagają się zadośćuczynienia za utratę zdrowia oraz odszkodowania za koszty leczenia (200 tys. zł na rzecz pana Andrzeja z Rybnika oraz 100 tys. zł na rzecz 5-letniego chłopca spod Torunia).
Potrzeba zmiany systemu
Po raz pierwszy w Polsce sąd będzie musiał zbadać, czy istnieje bezpośredni związek między zanieczyszczeniem powietrza a poważnymi schorzeniami. Według prawników z ClientEarth w Polsce smog jest efektem braku zmian systemowych.
Powietrze w Polsce jest nadal złej jakości. Nie spełnia nie tylko zaostrzonych kilka lat temu standardów rekomendowanych przez Światową Organizację Zdrowia, ale na znacznej części terytorium kraju również norm określonych przez krajowe przepisy, co narusza nasze prawa podstawowe – w tym prawo do życia i zdrowia
Pan Andrzej mieszka w Rybniku, który jeszcze niedawno był jednym z najbardziej zanieczyszczonych miast w Polsce. Mężczyzna od ponad 20 lat cierpi na astmę i inne choroby układu oddechowego. Musi regularnie przyjmować leki i jest pod stałą opieką medyczną.
55-latek relacjonuje, że nieraz podczas wyjścia na zewnątrz czuł, że oddycha trucizną, musiał zrezygnować z wyjścia z domu w obawie o swoje zdrowie.
Ofiary smogu
Drugi pokrzywdzony to kilkuletni chłopiec spod Torunia, który również zmaga się z astmą. W sprawie reprezentuje go mama. Smog, szczególnie w sezonie grzewczym, zaostrza jego problemy z oddychaniem, a rodzina ponosi wysokie koszty leczenia. Matka chłopca uważa, że wraz z nadejściem sezonu grzewczego, rodzina zmaga się z chorobą, która odbiera synowi dzieciństwo.
"Jeśli państwo skutecznie i szybciej pomogłoby ludziom wymienić źródła ciepła i ocieplić domy, mniej rodzin musiałoby przechodzić przez to, co my" – mówi matka 5-latka.
Zanieczyszczenie powietrza to jeden z głównych czynników zaostrzających przebieg astmy. Jedna trzecia przypadków astmy dziecięcej jest spowodowana smogiem – wynika z danych na podstawie analizy WHO oraz Europejskiego Towarzystwa Oddechowego.
Opinię tę potwierdza dr hab. n. med. Tadeusz M. Zielonka, profesor WUM: "Smog to nie tylko kwestia chorób płuc – może prowadzić do uszkodzenia praktycznie wszystkich narządów. Toksyczne cząsteczki przedostają się do krwiobiegu, wpływając na serce, mózg, wątrobę, a także układ nerwowy i hormonalny. U dzieci może zahamować rozwój płuc, a u dorosłych powodować zawały, udary, a nawet nowotwory" - stwierdza ekspert.
Na części terytorium Polski jakość powietrza wciąż nie spełnia obowiązujących krajowych norm. Za kilka lat te normy zostaną jeszcze zaostrzone, w związku z koniecznością wdrożenia znowelizowanej ostatnio dyrektywy dotyczącej jakości powietrza – AAQD.
