40 stopni w Polsce. Jaki będzie klimat nad Wisłą za 50 lat?
Oprac.: Anna Czowalla
Jakie zmiany klimatyczne czekają Polskę za 50 lat? Eksperci przewidują, że bez odpowiednich działań średnie temperatury mogą wzrosnąć nawet o 2-3°C. Oznacza to, że w XXI wieku doświadczymy częstszych fal upałów, susz oraz ekstremalnych zjawisk pogodowych. Prognoza 40 stopni nie jest wcale tak odległa. Jak gwałtownie będzie zmieniał się klimat w Polsce i czy jesteśmy na to przygotowani?
Spis treści:
Dlaczego w Polsce jest tak ciepło?
W latach 2011-2020 w Polsce doświadczaliśmy temperatury wyższej o 1,1°C niż nasi przodkowie z okresu przedindustrialnego. Jest to skutek globalnego ocieplenia klimatu, którego główną przyczynę stanowi nadmierna emisja gazów cieplarnianych do atmosfery. Mowa tutaj o dwutlenku węgla (CO2), metanie (CH4) i podtlenku azotu (N2O) powstających w wyniku spalania paliw kopalnych takich jak węgiel, ropa naftowa i gaz.
Produkcja żywności odpowiada za około 26% globalnych emisji gazów cieplarnianych. Emisje te pochodzą z różnych etapów produkcji, w tym z rolnictwa, przetwarzania, transportu i przechowywania żywności. Szczególnie wysokoemisyjna jest produkcja mięsa, która odpowiada za ponad 2/3 całkowitych emisji związanych z produkcją żywności. Samo wytwarzanie wołowiny, ściśle związane również z hodowlą zwierząt, wymaga znacznych ilości zasobów, takich jak woda czy pasza, i generuje duże ilości metanu.
Aby wyprodukować kilogram wołowiny, potrzeba aż 15 000 litrów wody. 75% światowej produkcji soi jest przeznaczane na pasze dla zwierząt. Masowe wylesianie, które jest związane z rolnictwem i produkcją drewna, zmniejsza zdolność Ziemi do pochłaniania dwutlenku węgla, co przyczynia się do wzrostu jego stężenia w atmosferze.
Jak będzie się zmieniał klimat w Polsce?
Zmiany klimatu związane z globalnym ociepleniem prowadzą do częstszych i bardziej intensywnych zjawisk pogodowych, takich jak fale upałów, susze, gwałtowne burze i powodzie. W Polsce coraz częściej notuje się dni z temperaturą powyżej 30°C, co jeszcze kilka dekad temu było rzadkością.
Warto również zwrócić uwagę na fakt, że zmiany klimatyczne w Polsce wpływają na ekosystemy. Już teraz możemy zaobserwować wyraźne przesunięcia w okresach wegetacyjnych roślin oraz zmiany w zasięgu występowania niektórych gatunków zwierząt i roślin.
Prognozy wskazują, że średnia temperatura w Polsce wzrośnie o około 2-4°C do końca XXI wieku. Wzrost ten będzie miał różne skutki w zależności od pory roku. Latem możemy spodziewać się wyższych temperatur, co może prowadzić do częstszych fal upałów. Zimy również staną się cieplejsze. W Warszawie zimy mogą być o 6°C cieplejsze i o 10,3% bardziej wilgotne.
Zmiany klimatu w Polsce wpłyną także na sezonowe rozkłady opadów. Przewiduje się, że latem będzie bardziej sucho, a zimą bardziej wilgotno. To może prowadzić do utrudnień związanych z dostępem do wody w okresach letnich oraz zwiększonego ryzyka powodzi w okresach zimowych. Prawdopodobne jest, że będziemy musieli przygotować się na ewentualne problemy z uprawami oraz ze zwiększonym zapotrzebowaniem na nawadnianie.
Zmiany klimatyczne mogą również wpływać na zdrowie publiczne, zwiększając ryzyko chorób związanych z upałami, takimi jak zawały serca czy udary.
Czy w Polsce będzie 40 stopni za 50 lat?
Badania przeprowadzone przez naukowców z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu i przedstawione w "Atlasie klimatu Polski (1991-2020)" wykazały, że zarówno średnie, jak i ekstremalne temperatury powietrza w Polsce cały czas rosną. Dotyczy to wszystkich pór roku, co oznacza, że ocieplenie klimatu jest zjawiskiem całorocznym. Zmiany klimatyczne wpływają na długość trwania termicznych pór roku oraz okresu wegetacyjnego, sprawiając, że te okresy się wydłużają.
Innym istotnym badaniem jest projekt "Wpływ zmian klimatu na środowisko, gospodarkę i społeczeństwo", prowadzony przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Badania te pokazują, że w XXI wieku tempo ocieplania się klimatu w Polsce będzie dwukrotnie wyższe niż w drugiej połowie XX wieku. Możemy spodziewać się, że zimy staną się znacznie krótsze i bezśnieżne.
Potwierdzają to również wyniki raportu Międzyrządowego Zespołu ds. Zmiany Klimatu (IPCC), z których wynika, że średnia temperatura w Polsce może wzrosnąć o 2-4°C do końca XXI wieku. Eksperci przewidują, że w ciągu kilku dekad będziemy doświadczać ekstremalnych upałów, podobnych do tych, które już teraz występują w niektórych częściach Europy. Wzrost temperatury będzie prowadził do częstszych fal upałów, które mogą osiągać 40°C.
W 2020 roku polscy naukowcy pracujący na Uniwersytecie Cincinnati w USA, stworzyli interaktywne narzędzie o nazwie ClimateEX, które pozwala porównywać klimat panujący w różnych częściach świata, zarówno teraz, jak i w przyszłości. Dzięki niemu możemy dowiedzieć się, czy za 50 lat klimat w Polsce może przypominać ten, który obecnie panuje w Grecji.
Przeczytaj również:
