Tony śmieci po Wszystkich Świętych. Nawet 9 kg z jednego grobu

Wszystkich Świętych to czas zadumy, refleksji i rodzinnych spotkań przy grobach bliskich. Niestety, to także moment, w którym polskie cmentarze zamieniają się w tymczasowe wysypiska. Według Stowarzyszenia "Polski Recykling", po 1 listopada 2024 roku z nekropolii w całym kraju wywieziono aż 120 tysięcy ton odpadów. To zatrważająca liczba, która pokazuje skalę problemu.

W tych liczbach nie ma nic dziwnego, jeśli spojrzymy na komercyjny wymiar tego święta. Jak wskazuje Krzysztof Maciejewski w serwisie Interia Biznes: "W sam dzień Wszystkich Świętych w skali kraju wydajemy ponad 1 miliard złotych na zakupy związane z tym dniem, a polskie cmentarze odwiedza nawet 20 milionów osób."

Wśród śmieci dominują wypalone znicze, potłuczone lampiony, plastikowe doniczki i resztki sztucznych kwiatów. Większość z nich trafia do wspólnych kontenerów, bez jakiejkolwiek segregacji. Tymczasem z jednego grobu pozostaje średnio od 3 do nawet 9 kilogramów odpadów. Jeśli zostałyby odpowiednio posegregowane, mogłyby zostać przetworzone lub wykorzystane jako paliwo alternatywne.

Choć świadomość ekologiczna rośnie, na cmentarzach segregacja odpadów wciąż jest wyjątkiem, a nie regułą. Problemem są nie tylko przyzwyczajenia odwiedzających, ale także brak odpowiednich rozwiązań systemowych. Umowy między zarządcami cmentarzy a firmami odbierającymi odpady często nie przewidują selektywnej zbiórki. W efekcie wszystkie śmieci trafiają do jednego kontenera, a ich dalsze przetwarzanie staje się niemożliwe. Eksperci wskazują, że ograniczenie każdego kilograma odpadów ma ogromne znaczenie. Niezagospodarowany surowiec trafia na wysypiska, gdzie przez lata zatruwa środowisko.

Na wielu nekropoliach znajdziemy kontenery z przeznaczeniem na poszczególne odpady, w praktyce wygląda to różnie. Szczególnie w dniu Wszystkich Świętych oraz w dniach poprzedzających śmieci jest tak dużo, że większość z nich ląduje poza pojemnikami. Nie ma szans na ich segregację i ponowne wykorzystanie.

W odpowiedzi na rosnący problem, coraz więcej samorządów i organizacji społecznych promuje inicjatywy mające na celu ograniczenie ilości odpadów. Jednym z rozwiązań są tzw. Zniczodzielnie, specjalne miejsca na cmentarzach, gdzie można zostawić niepotrzebne znicze. Mogą one zostać ponownie wykorzystane przez innych.

Pojawiają się także kampanie edukacyjne, które zachęcają do wyboru naturalnych dekoracji. Dobrą praktyką jest też ograniczenie liczby zniczy i sztucznych kwiatów na nagrobkach. Kampanie wskazują też na potrzebę świadomego segregowania odpadów. Przykładem może być akcja "Mniej śmieci, więcej pamięci" organizowana przez Caritas. Promuje ona ekologiczne formy upamiętnienia zmarłych, o które apelował papież Franciszek w swojej encyklice "Laudato Si".

Eksperci podkreślają, że Polska mogłaby skorzystać z rozwiązań stosowanych w innych krajach europejskich. W Słowenii to producenci i importerzy zniczy ponoszą koszty zbiórki i zagospodarowania odpadów powstałych po obchodach Wszystkich Świętych. W Polsce podobne mechanizmy dopiero raczkują, a odpowiedzialność za odpady spoczywa głównie na odwiedzających i zarządcach cmentarzy. Tymczasem zmiany są konieczne, nie tylko ze względu na środowisko, ale także na rosnące koszty wywozu śmieci, które obciążają budżety gmin i parafii.

Warto też pomyśleć nad zmianą przyzwyczajeń dotyczących celebracji tego dnia. W Polsce kupujemy wyjątkowo dużo zniczy na dzień Wszystkich Świętych, panuje wręcz konkurencja, czyj nagrobek będzie bardziej zdobny. W innych krajach poprzestaje się na jednym zniczu i chwili zadumy. I jest to z pewnością bardziej ekologiczny sposób uczczenia pamięci bliskich.