Jaki jest właściwy kolor pszczół? Pszczeli rasizm w Austrii

Pszczoły są obiektem specjalnej troski na całym świecie. Bezcenne dla rolnictwa owady są zagrożone przez pestycydy, nowe choroby, zmiany klimatu i utratę siedlisk. Zapylacze znikają w niepokojącym tempie, co może mieć katastrofalne skutki dla produkcji roślin niezbędnych dla wykarmienia ludności. 

Austriacka Karyntia, rolniczy region graniczący ze Słowenią i Włochami, ma jednak jeszcze jeden problem. Kolor pszczół. Miejscowe przepisy, obowiązujące od 2007 r. wymagają, aby wszystkie hodowane w regionie pszczoły miodne należały do odmiany pochodzącej pierwotnie ze słoweńskiej Krainy.

Owady o charakterystycznych, jasnoszarych pierścieniach brzusznych mają być dobrze dostosowane do alpejskich warunków i lepiej znosić śnieżne zimy i kaprysy pogody. Są też stosunkowo łagodne w stosunku do ludzi. Aby uniknąć mieszania ich genów z innymi odmianami, władze Karyntii, podobnie jak sąsiednia Styria i sama Słowenia, wymagają więc od pszczelarzy, by ci hodowali wyłącznie słoweńskie pszczoły.

Maksymalna grzywna dla posiadaczy pszczół mieszanych może wynieść nawet 5-7,5 tys. euro, a niektórzy zwolennicy pszczół z Krainy domagali się nawet wprowadzenia kar więzienia za hodowlę niewłaściwej odmiany.

Prawo wzbudza coraz większe kontrowersje wśród austriackich hodowców, którzy w debacie wyciągają argumenty największego kalibru.

"To rasistowska dyktatura, zupełnie jak za czasów nazistów"  powiedział “New York Timesowi" Gerhard Klinger, szef stowarzyszenia pszczelarzy w dolinie Lavanttal, gdzie toczy się 10 postępowań sądowych przeciwko pszczelarzom oskarżonym o ukrywanie nieczystych uli.

Państwowi inspektorzy odwiedzają hodowców i badają wygląd pszczół. Jeśli są zbyt ciemne i zbyt duże, cała kolonia zostaje oflagowana, a jej królowe muszą zostać wymienione. Proponowane właśnie nowe prawo idzie jeszcze dalej - zgodnie z proponowaną ustawą, która podlega zatwierdzeniu przez parlament prowincji, jeśli istnieje "nieuchronne niebezpieczeństwo" kojarzenia mieszanego - na przykład z ulami sąsiada - władze mogą natychmiast zająć i wytępić nie tylko królowe z kolonii, ale cały rój.

Dla zwolenników pszczół z Krainy to jedyny sposób na ochronę lokalnej bioróżnorodności i rolniczej tradycji. Jest tylko jeden problem. Według naukowców rozmiar czy kolor nie są żadnym wyznacznikiem przynależności lub nie do rasy kraińskiej. 

"Trudno jest to określić na podstawie samego koloru bez zbadania tła genetycznego" powiedziała “NYT" Kirsten Traynor, dyrektor instytutu badań nad pszczołami na Uniwersytecie Hohenheim w Stuttgarcie. Genetyczne mieszanie może też zdrowie i witalność ula. "Badania pokazują, że kiedy masz zróżnicowane genetycznie trutnie, z którymi łączy się królowa, kolonia jest bardziej odporna na choroby".

Problem jest bardzo powszechny. Badania wskazują, że około pół miliarda pszczół w Karyntii - czyli ponad jedna czwarta całej populacji jej szacowanych 45 000 kolonii pszczelich - jest obecnie zbyt ciemnych, zbyt brązowych, zbyt pomarańczowych lub zbyt żółtych, aby zgodnie z rządowymi wyznacznikami kwalifikowały się jako “kraińskie". Oznacza to, że potencjalnie nawet ¼ tamtejszych pszczół może zostać wytępiona.

Karyntia rozważa dalsze zmiany pszczelego prawa, w tym precyzyjniejsze określenie cech pożądanych i niepożądanych podgatunków i zaostrzenie kar. Ale choć badacze przyznają, że lokalne odmiany zwierząt takich, jak pszczoły warto utrzymywać i umacniać, to austriackie podejście do problemu jest co najmniej problematyczne. 

"W innych krajach mówi się raczej "spróbujmy połączyć wszystkie najlepsze cechy w jednej pszczole, niezależnie od tego, skąd pochodzą te geny" powiedziała “NYT" Traynor.  "Koncepcja “czystości rasowej" jest problematyczna u ludzi i nie wiem, dlaczego próbujemy ją stosować wobec żywego inwentarza".