Czym jest biofilia? Miłość do przyrody mamy w genach

Aby zrozumieć związek człowieka z przyrodą, należy bliżej przyglądnąć się historii gatunku ludzkiego.

Jak podaje Howard Frumkin w "Beyond Toxicity. Human health and the Natural Environment", ewolucja naczelnych rozpoczęła się co najmniej 65 milionów lat temu, a pierwsze hominidy pojawiły się aż 5 milionów lat temu. Homo habilis pojawił się prawdopodobnie 2 lub 3 miliony lat temu, a nasz bezpośredni poprzednik, Homo erectus, pojawił się około 1,5 miliona lat temu.

Historia człowieka, jaką obecnie znamy, rozpoczęła się w okresie neolitu zaledwie 10 tys. lub 15 tys. lat temu, kiedy zakończyła się ostatnia wielka epoka lodowcowa, a globalny klimat i przyroda zaczęły przypominać te, które znamy. Nasi przodkowie zaczęli tworzyć osady, uprawiać rośliny, udomawiać zwierzęta, kopać kopalnie, a nawet tworzyć sztukę.

Gdyby ostatnie 2 miliony lat historii naszego gatunku przeskalować na jeden okres życia człowieka, który wynosi średnio 70 lat, to pierwsi ludzie zaczęliby osiedlać się w wioskach dopiero 8 miesięcy po 69. urodzinach. Niektórzy ludzie — rdzenne grupy w Australii, Ameryce Południowej, na wyspach Pacyfiku i w innych miejscach — pozostaliby łowcami-zbieraczami do dnia lub dwóch przed 70. urodzinami. To oznacza, że zerwaliśmy z dawno ustalonymi wzorcami życia dość późno jako gatunek.

---

Z kolei rewolucja przemysłowa, która pozwoliła na ogromny przeskok technologiczny i rozbudowę miast w historii gatunku wydarzyła się zaledwie parę minut temu. Oznacza to, że nasz gatunek, homo sapiens, wyewoluowaliśmy w bliskim kontakcie z dziką przyrodą i nagłe pozbawienie się go nie może pozostać obojętnym dla naszego zdrowia. Wręcz przeciwnie - oznacza to, że odcięcie się od przyrody stanowi, nomen omen, wynaturzenie.

Zdają się wiedzieć o tym deweloperzy, którzy podnoszą cenę nieruchomości z widokiem na tereny zielone. W ostatnich latach obserwujemy wzmożone zainteresowanie zabudową kolejnych terenów dzikich - właśnie dlatego, że mają ogromną wartość, bo ludzie chcą tam przebywać, ponieważ po prostu czują się tam dobrze.

Jeśli jednak potrzeba przebywania na łonie przyrody jest dla nas czymś naturalnym i koniecznym dla zachowania higieny psychicznej, powinniśmy się zastanowić, czy dostęp do niej powinien zostać sprywatyzowany i w efekcie przekazany najbogatszym, czy powinien pozostać dobrym wspólnym, do którego wszyscy powinniśmy mieć równy dostęp, ale również o który wszyscy powinniśmy dbać, pielęgnować i ponosić odpowiedzialność.

Wpływ dzikiej przyrody na układ nerwowy człowieka od kilku lat jest przedmiotem badań naukowych.

Kolebką gatunku ludzkiego jest sawanna, czyli obszar otwartych łąk poprzecinanych rozproszonymi zagajnikami drzew i gęstszymi lasami w pobliżu rzek i jezior. Naukowcy postanowili zbadać, czy przebywanie w takim otoczeniu ma jakiś wpływ na funkcjonowanie człowieka. Okazało się, że badani przebywający w otoczeniu przypominającym sawannę czuli się bardziej zrelaksowani, spokojniejsi, wyciszeni i odprężeni.

Z kolei już samo oglądanie scen przyrodniczych doprowadziło do  zwiększonej czujności, wyostrzonej uwagi i większej wydajności poznawczej. Badania wykazały, że więźniowie w celach z widokiem na zieleń zgłaszają się o 24 proc. rzadziej do lekarza, a pracownicy biurowi z widokiem na zieleń rzadziej narzekają na ból głowy, stres i czerpią większą satysfakcję z pracy.

Z kolei naukowcy z Norwegii udowodnili, że przebywanie w środowisku pozbawionym elementów naturalnych ma negatywny wpływ na zdrowie i samopoczucie człowieka. Wiąże się on ze zwiększonym stresem oraz obniżoną żywotnością. Wykazano również, że pacjenci szpitala, którzy nie mają widoku na przyrodę z okna, wolniej dochodzą do siebie niż ci, którzy takim widokiem mogą się cieszyć.

Źródło: Howard Frumkin, "Beyond Toxicity. Human health and the Natural Environment", Bjorn Grinde, Grete Grindal Patil, "Biophilia: Does Visual Contact with Nature Impact on Health and Well-Being?"