Bushcraft. Niezwykłe hobby z polskimi korzeniami

Dziś bushcraft znamy jako hobby wymagające od pasjonatów konkretnych umiejętności oraz wyposażenia. Określenie powstało poprzez połączenie słów "bush" (busz), czyli nazwa formacji roślinnej charakterystycznej dla obszarów podrównikowych, w której przeważają krzewy oraz "craft", czyli rzemiosło.

Choć w krajach o wyższym stopniu rozwoju gospodarczego zaczęło się rozwijać podczas wojen światowych, to nie jest ono nowym tworem. Początki sięgają starożytnych cywilizacji rdzennych mieszkańców Ameryki Północnej, Afryki i Australii. Kultur, które żyją z ziemi od tysięcy lat, rozumieją świat przyrody i sposób na życie w nim. Co więcej, tę wiedzę i umiejętności przekazywały kolejnym pokoleniom, ucząc dzieci polowania, łowienia ryb, zbieractwa, budowania schronienia przy użyciu naturalnych materiałów.

Najnowsze badania wskazują, że w wielu kulturach kobiety również brały aktywny udział w polowaniach, często w grupach z innymi kobietami i zabierały na nie swoje dzieci. Nie tylko te dorastające, ale również niespełna półroczne. Niewątpliwie kontakt z naturą od pierwszych lat życia pomagał odnaleźć się w otoczeniu dzikiej przyrody, ale także pozwalał nabrać do niej szacunku.

Bushcraft w wielu rozwiniętych krajach zaczął rozwijać się prężniej podczas wojen światowych. Wówczas pojawiło się zapotrzebowanie na szkolenie w zakresie przetrwania dla żołnierzy oraz pilotów samolotów, którzy przeżyli zestrzelenie i mogli znaleźć się za liniami wroga lub w odległych obszarach. Podczas II wojny światowej znaczenie przetrwania w dziczy doceniło m.in. wojsko brytyjskie, co doprowadziło do powstania współczesnego podręcznika przetrwania, który do dziś bywa używany przez  entuzjastów militariów i outdooru.

Wraz z rozwojem umiejętności na potrzeby wojska pojawił się również popyt na rynku cywilnym. Jedną z pierwszych dużych publikacji poświęconych bushcraftowi była książka "Bushcraft" Richarda Gravesa. Choć to słowo pojawiało się w zapiskach w Australii już pod koniec XIX wieku, to powojenny podręcznik uznaje się za jeden z pierwszych popularyzujących to określenie. W latach 60. i 70. XX wieku zaczął nabierać kształtu współczesny ruch bushcraftowy. Pasjonaci zaczęli na nowo odkrywać tradycyjne umiejętności i techniki pozwalające na przeżycie w dziczy oraz zaczęli dzielić się swoją wiedzą.

Dla bushcraftowców kontakt z przyrodą jest niezwykle istotny. Dlatego niektórzy wyraźnie podkreślają różnice pomiędzy nim a survivalem. Uważają, że w survivalu przyroda jest środkiem do przetrwania, natomiast w bushcrafcie celem jest jej poznanie i życie zgodnie z jej prawami.

Książka Richarda Gravesa zapoczątkowała popularyzację nowego określenia, ale prawdziwy rozkwit bushcraftu przypadający na lata 80. i 90. zawdzięczamy Kanadyjczykowi polskiego pochodzenia Morsowi Kochańskiemu. Jego rodzina wyemigrowała do Kanady w 1938 roku, natomiast on sam urodził się już w trakcie wojny, w 1940 roku jako piąte z sześciorga dzieci. Z pewnością wiele osób zwróciło uwagę na nietypowe imię. Miał mieć na imię Morris, ale przez wyraźny polski akcent jego matki położna źle zrozumiała imię, zapisując w akcie urodzenia "Mors". Przyznacie jednak, że biorąc pod uwagę jego późniejszą działalność, to imię jak najbardziej do niego pasowało i nie musiał nadawać sobie pseudonimu jak Edward Michael Grylls znany jako Bear Grylls.

We wczesnych latach szkolnych Mors musiał chodzić ponad 11 kilometrów do i ze szkoły przez las. Po przeprowadzce w latach 50. z farmy do Prince Albert w prowincji Saskatchewan często odwiedzał lokalną bibliotekę. Szczególnie lubił czytać dwie pozycje: stary podręcznik harcerski i Ashley Book of Knots - encyklopedię węzłów. Został nawet harcerzem, ale wytrzymał tylko rok. Był rozczarowany niechęcią kolegów i harcmistrza do wprowadzenia elementów bushcraftu.

Po ukończeniu szkoły na trzy lata wstąpił do marynarki wojennej, jednak po tym, gdy zachorował na świnkę i trafił na pięć tygodni do szpitala, otrzymał honorowe zwolnienie ze służby. Studiował sztukę i nauki ścisłe na Uniwersytecie Saskatchewan, później postanowił zostać specjalistą od umiejętności życia w dziczy i stylu rdzennych mieszkańców. W międzyczasie wykonywał wiele zawodów, dążąc do celu. W końcu natrafił na Toma Roycrafta, który był starszym instruktorem  przetrwania w Departamencie Obrony Narodowej. Stał się jego przyjacielem i mentorem.

W latach 70. Mors został zatrudniony jako profesor nadzwyczajny na Wydziale Wychowania Fizycznego Uniwersytetu Alberty oraz redaktorem magazynu Alberta Wilderness Arts and Recreation. Po wielu latach rozwoju swojej pasji w 1986 roku został poproszony o napisanie  książki "Northern Bushcraft" o przetrwaniu w kanadyjskich lasach borealnych. Tytuł miał nawiązywać do publikacji Richarda Gravesa. Książka stała się kanadyjskim bestsellerem i ostatecznie spopularyzowała nazwę bushcraft.

Później napisał jeszcze kilka publikacji. Zmarł w wyniku choroby nowotworowej w 2019 roku. Można więc powiedzieć, że choć sama umiejętność przerwania w dziczy jest zakorzeniona w początkach ludzkości, to jej dzisiejszy kształt i nazwa związana jest z działalnością Morsa Kochańskiego.