Nobel za aktywizm klimatyczny? Działacze mają szansę na nagrodę
Oprac.: Katarzyna Nowak
W tym roku do Pokojowej Nagrody Nobla nominowano 212 osób oraz 93 organizacje. Wśród nich znaleźli się także działacze klimatyczni i aktywiści, którzy zostali docenieni za swoje starania na rzecz przyrody oraz powstrzymania postępujących zmian klimatu.
W związku z pogłębiającymi się ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi i ostatnimi rekordowymi upałami na świecie ochrona klimatu jest obecnie zadaniem priorytetowym. Skutki zmian klimatu obejmują radykalne zmiany w środowisku; zwiększa się poziom susz i fal upałów, na wielu obszarach występują podtopienia, osuwiska, gwałtowne burze i inne zjawiska.
W związku z tym Norweski Komitet Noblowski może zdecydować się na uhonorowanie działaczy na rzecz klimatu.
Od kilku lat jako faworytka wymieniana jest Szwedka Greta Thunberg, dziś studentka Uniwersytetu Sztokholmskiego, która zapoczątkowała piątkowe strajki dla klimatu. Szwedka otrzymała wyróżnienie w kategorii "Człowiek Roku" tygodnika "Time" w 2019 r.
Ochrona klimatu na Nobla
Greta Thunberg była typowana do otrzymania Pokojowej Nagrody Nobla także rok wcześniej, ale finalnie nagrodę zdobyli: ukraińskie Centrum Wolności Obywatelskich, rosyjskie stowarzyszenie Memoriał i białoruski opozycjonista, przedstawiciel organizacji "Wiesna".
Szwedzka aktywistka otrzymała niedawno wyrok skazujący za blokadę portu w Malmo, co może przemawiać przeciwko jej kandydaturze. Jako argument przeciw przekazania młodej Thunberg Pokojowego Nobla wskazuje się też osłabnięcie młodzieżowych protestów, których jest inicjatorką ("Piątki dla klimatu"). Inna wymieniana jako pretendentka do nagrody aktywistka klimatyczna to Vanessa Nakate z Ugandy.
Grupy proklimatyczne działają aktywnie w całej Europie, jednak schemat ich postępowania budzi często kontrowersje - wiele organizacji stosuje radykalne formy nieposłuszeństwa obywatelskiego.
Zdaniem Henrika Urdala kwestie zmian klimatycznych mogą zostać zaakcentowane poprzez docenienie osób walczących o prawa rdzennej ludności oraz ochronę lasów tropikalnych. Wśród kandydatów ekspert wymienił Victorię Tauli-Corpuz z Filipin oraz Juana Carlosa Jintiacha z Ekwadoru.
Człowiek i przyroda
Inni nominowani w tym roku do Pokojowej Nagrody Nobla to obrończynie praw kobiet w Iranie, Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości (lub inne podobne instytucje), organizacje ratujące życie migrantom na Morzu Śródziemnym, NATO oraz prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski. Jak wskazał fundator Alfred Nobel, laureat powinien działać na rzecz "braterstwa narodów", rozbrojenia oraz rozpowszechniania "kongresów pokojowych".
Działania na rzecz klimatu często są związane również z ochroną rdzennej ludności i praw człowieka. Powiązanie tych dwóch kwestii nie jest więc przypadkowe.
Do Pokojowej Nagrody Nobla mogą być nominowani członkowie rządów i parlamentów; prezydenci państw; profesorowie uniwersyteccy (w tym prawa i filozofii); a także byli laureaci.
