Pogoda i klimat to nie to samo. Jakie są różnice?

Zmiana klimatu w ciągu ostatnich kilku lat stała się tyle pilną co wzbudzającą skrajne emocje tematyką. Z jednej strony słyszymy o przyklejaniu się do ścian, oblewaniu dzieł sztuki dziwnymi substancjami i licznych protestach, a z drugiej negację problemu, zwłaszcza gdy za oknem leży gruba warstwa śniegu. A jak nie u nas, to przynajmniej w Ameryce Północnej z niskimi wartościami temperatury sięgającymi aż do Florydy. Wciąż mylone są dwa pojęcia: pogoda i klimat. Zanim zagłębimy się w lekturę innych artykułów i postów w mediach społecznościowych związanych z klimatem, przypomnijmy sobie różnicę między tymi terminami.

Mówi się, że jak nie ma o czym rozmawiać, to zawsze można poruszyć temat pogody. Ale czym tak naprawdę ona jest? Bardziej naukowo można powiedzieć, że pogoda to chwilowy stan atmosfery na danym obszarze, bądź stan atmosfery w danym momencie. Opisuje się ją za pomocą wielu elementów, jak np. temperatura, opad/brak opadu, ciśnienie czy ruch powietrza. Więc w zasadzie pogoda jest tym, co mamy za oknem tu i teraz (oczywiście wciąż mając na myśli elementy wymienione w poprzednim zdaniu).

Opisując pogodę, możemy powiedzieć, że w tym momencie jest ciepło, świeci Słońce, jest niewielkie zachmurzenie. Ale jeszcze tego samego dnia nasz kolejny opis pogody będzie wyglądał następująco: chłodno, burza z deszczem, silny wiatr i całkowite zachmurzenie nieba.

Co w powyższym przykładzie mogło się stać? Np. nadszedł front chłodny i pogoda się zmieniła. Oba opisy pogody mogą pasować do jakiegoś regionu Polski, ale mimo to, klimat wciąż jest stały i dla Polski określony jako umiarkowany ciepły przejściowy.

Klimat to całość zjawisk pogodowych występujących na określonym obszarze w dłuższym okresie - taką definicję podaje IMGW. Inaczej można powiedzieć, że jest to przeciętny stan troposfery w jakimś miejscu. Ile natomiast wynosi ten "dłuższy okres"? Klimatolodzy określili go na minimum 30 lat. To znaczy, że należy przez przynajmniej 30 lat codziennie obserwować pogodę, jej zmiany, żeby móc prawidłowo określić klimat.

Aby ustalić klimat, najważniejsze są takie elementy jak:

• temperatura
• wysokość opadów atmosferycznych
• zachmurzenie
• promieniowanie słoneczne
• wiatr

Najczęściej możemy się spotkać ze strefami i typami klimatu określonymi przez polskiego geografa, geomorfologa i klimatologa Wincentego Okołowicza. Wyróżnił on pięć stref klimatycznych:

• strefa klimatów umiarkowanych
• strefa klimatów zwrotnikowych
• strefa klimatów podzwrotnikowych
• strefa klimatów umiarkowanych
• strefa klimatów okołobiegunowych

Z kolei każdą strefę możemy podzielić na poszczególne typy.

W Polsce panuje klimat umiarkowany ciepły przejściowy cechujący się stosunkowo dużą zmiennością pogody w ciągu roku. Zimy mogą być łagodne i mroźne, lata - upalne bądź deszczowe.

Na klimat naszego kraju największy wpływ mają:

• położenie w umiarkowanych szerokościach geograficznych
• odległość od Oceanu Atlantyckiego, który łagodzi klimat w zachodniej części Polski. Widać to zwłaszcza przy średnich temperaturach stycznia
• odległość od zwartego lądu Eurazji, co zaostrza klimat, zwłaszcza we wschodniej części kraju
• równoleżnikowy układ rzeźby terenu w Polsce, co ułatwia przemieszczaniu się mas powietrza na linii wschód-zachód

Bariera górska na południu Polski w postaci Sudetów i Karpat utrudnia południkowe przemieszczanie się mas powietrza i docieranie do nas ciepłego powietrza z południa kontynentu.

Najdokładniejsze dane posiadamy dzięki pomiarom instrumentalnym, a te w Polsce rozpoczęto prowadzić od końca XVII wieku. Najdokładniejsze informacje uzyskamy, badając rdzenie lodowe, rdzenie drzew czy osady jeziorne.

Rdzenie lodowe posiadają zamknięte w sobie pęcherzyki powietrza. Dolne warstwy lodowców i lądolodów mogą zawierać zamknięte gazy sprzed tysięcy lat.

Niezwykle cennych dowodów może dostarczyć badanie pni drzew. Zauważ, że te w przekroju mają dwa rodzaje pierścieni: przyrosty letnie i zimowe. W zależności od pogody panującej w zimie oraz lecie mogą one różnić się grubością. Doświadczony badacz może cofnąć się w ten sposób o setki lat.

Innym przykładem jest badanie osadów, zwłaszcza osadów jeziornych. Są one ułożone równolegle jedna nad drugą. Ciekawym źródłem są również źródła pisane: kroniki, pamiętniki czy księgi parafialne.

Na koniec warto za Uniwersytetem Jagiellońskim przytoczyć terminy, jakimi możemy określić pogodę i klimat.

Jaka może być pogoda?

piękna deszczowa słoneczna wietrzna pochmurna upalna... różna, ale pogoda jest zawsze!

A jaki może być klimat? "sprzyjający" (czemuś) suchy lub wilgotny polarny lub zwrotnikowy oceaniczny lub kontynentalny przejściowy górski...

Przeczytaj także: Bełchatów na celowniku satelitów. NASA mierzy emisje polskiej elektrowni