Turkuć podjadek. Czego nie lubi i jak się go pozbyć z ogrodu?

• Turkucie czasem podgryzają korzenie roślin w ogrodzie. Ale to nie wszystko. Ich rola jest o wiele bardziej skomplikowana. 
• Turkuć może być pożyteczny. Skryty, żyjący głównie pod ziemią owad jest przede wszystkim bardzo interesujący. 
• Co trzeba o nim wiedzieć i co zrobić z turkuciem podjadkiem w ogródku lub na działce?  

Pierwszy kontakt z turkuciem podjadkiem może być dużym zaskoczeniem, bo mieszkając w Polsce nie jesteśmy przyzwyczajeni do owadów o tak dużych rozmiarach. 

Turkuć osiąga wielkość myszy domowej. Jego masywne ciało jest doskonale przystosowane do podziemnego trybu życia. 

Przednie odnóża owada są przekształcone w łopaty pomagające mu drążyć wąskie, podziemne korytarze sięgające wiele metrów w głąb gleby. Wypustki na odwłoku ułatwiają mu nawigację pod ziemią. Całe ciało turkucia pokryte jest włoskami izolującymi owada przed wodą. 

Podziemny tryb życia sprawił też, że ich oczy niemal zupełnie zanikły. 

Nazwa "turkuć podjadek" pochodzi od słowa "turkot" czyli "hałas". Bierze się z charakterystycznych dźwięków wydawanych przez tego owada. 

Turkuć jest bliskim krewnym świerszczy, koników polnych, szarańczy i ogromnych, nowozelandzkich owadów weta i, podobnie jak one, dźwięki wykorzystuje między innymi w okresie godowym do wabienia partnerów. 

Śpiewów nasłuchuje organami słuchu umieszczonymi na... przednich odnóżach. Drugi człon nazwy, czyli "podjadek", nawiązuje do jego zwyczaju przegryzania korzeni roślin. 

Wbrew powszechnej opinii, turkucie nie żywią się jednak korzeniami, a uszkodzenie roślin to zwykle efekt uboczny drążenia podziemnych korytarzy. W języku angielskim nazywane są zazwyczaj mole crickets, czyli świerszczami kretami.

Gleba, którą lubią turkucie podjadki to najczęściej wilgotne i miękkie podłoże organiczne. W swoich podziemnych norach turkucie budują komory lęgowe, w których samice opiekują się jajami i larwami. 

Komora lęgowa ma najczęściej rozmiary tenisowej piłeczki, ale znajdowano nawet wielokrotnie większe. 

W każdym sezonie lęgowym samica turkucia składa do 300 jaj, ale jedynie nieliczne młode dożywają dorosłości. Najczęściej padają ofiarą drapieżników, w tym innych turkuci. Dojrzałość osiągają dopiero po dwóch latach. 

Zarówno larwy turkucia, jak i dorosłe owady większość życia spędzają pod ziemią. Okres godowy przypada najczęściej na maj i czerwiec. To wtedy najczęściej widuje się je na powierzchni ziemi. Czasami wychodzą ze swoich nor także wtedy, gdy coś je zaniepokoi. Dorosłe turkucie mają skrzydła, ale rzadko latają. Potrafi pływać, a młodociane osobniki czasami polują pod wodą. Zimują pod ziemią, nawet na głębokości jednego metra. 

Zasięg występowania turkucia podjadka obejmuje większość Europy, północnej Afryki i środkowej Azji. W Europie spotykany jest od południowej Szwecji po środkowe Włochy i północną Grecję. Na Wyspach Brytyjskich wymarł niemal całkowicie, ale w reszcie Europy turkuć nie jest zagrożony wyginięciem, przynajmniej na razie. 

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody przyznała mu status gatunku "najmniejszej troski", jeśli idzie o zagrożenie wymarciem. Ich liczebność spadła jednak w ostatnich dziesięcioleciach, najprawdopodobniej ze względu na powszechne stosowanie pestycydów.

W naturalnym środowisku turkucie lubią mieszkać w wilgotnej, luźnej glebie, często w pobliżu zbiorników wodnych. Rzadziej spotyka się je w lasach. 

Dzięki ludziom zyskały jednak mnóstwo nowych siedlisk które doskonale odpowiadają ich preferencjom. Turkucie bardzo lubią pola uprawne, ogrody warzywne czy sterty kompostu. 

Czy turkucie są szkodnikami? Niekoniecznie. 

Prawdą jest, że drążąc tunele turkucie mogą uszkadzać korzenie roślin, a samica czasem celowo nadgryza korzenie znajdujące się nad komorą lęgową, żeby zapewnić lepsze warunki młodym. 

Owady są jednak przede wszystkim drapieżnikami. Żywią się larwami innych owadów, pierścienicami i mięczakami.

Turkucie mogą zwalczać ślimaki, często wyrządzające o wiele większe szkody wśród roślin. Pokarm roślinny jedzą zazwyczaj tylko wtedy, gdy w ich środowisku jest za mało pożywienia. Same pod ziemią nie mają raczej drapieżników. Gdy wychodzą na powierzchnię, mogą być zjadane przez ptaki, lisy czy koty.

Problemem w ogrodzie mogą być wtedy, gdy jest ich niezwykle dużo. Kilka owadów raczej nie wyrządzi istotnych zniszczeń. Takie masowe pojawienia się turkuci są jednak stosunkowo rzadkie, bo populacja owada w ostatnich dziesięcioleciach bardzo spadła. 

Turkuć podjadek może być pożytecznym sojusznikiem ogrodnika, zwalczając zwierzęta wyrządzające znacznie większe niż on szkody w uprawach. Jeśli jednak problem z turkuciami w ogrodzie okaże się poważny, bo owady ryjąc tunele naruszają na dużej powierzchni korzenie roślin, istnieje kilka sposobów na to, jak usunąć turkucie z ogródka, nie wyrządzając im krzywdy. 

Oczywiście można posłużyć się pestycydami, ale one nie tylko zabiją turkucie, ale mogą też wyrządzić krzywdę wielu innym stworzeniom mieszkającym w naszym ogrodzie. 

Naturalny sposób na turkucia, który działa najskuteczniej, to zastawianie pułapek. Można na przykład wkopać w ziemię słoiki lub inne naczynia o gładkich ścianach, w które wpadną, ale nie będą w stanie się z nich wydostać. Potem wystarczy je codziennie wybierać i wywozić na łąkę lub do lasu. Można też zwabić w pułapkę zimujące owady. 

Turkucie podjadki preferują ciepłe miejsca w glebie, dlatego można jesienią, w dołku wyłożonym folią, zakopać nieco naturalnego nawozu. Przed obudzeniem się turkuci z hibernacji wykopujemy ponownie taką foliową pułapkę i wyłapujemy zimujące owady. 

W przypadku, jeśli na naszej działce pojawi się gniazdo turkuci, można wypełnić je mieszaniną wody i oleju spożywczego. Mieszanina nie wyrządzi owadom krzywdy, ale zmusi je do ucieczki na powierzchnię, gdzie możemy je wyłapać. Turkucie do wyprowadzki można też zmotywować spulchniając solidnie ziemię jesienią i wczesną wiosną. 

Łapiąc turkucie warto zaopatrzyć się jednak w rękawice, bo broniąc się owady mogą nas ugryźć, a, żyjąc pod ziemią, mogą być nosicielami niebezpiecznych mikroorganizmów, na przykład pałeczek tężca.