Niezwykłe znalezisko. We Włoszech odkryto hipopotama sprzed pół miliona lat

Hipopotam nilowy to jeden z największych - w każdym tego słowa znaczeniu - symboli afrykańskiej przyrody. Nierozerwalnie kojarzy się z rzekami i sadzawkami oraz jeziorami parków narodowych Afryki. Obok słonia afrykańskiego, nosorożców, żyraf, zebr, lwów czy bawołów jest niemal ikonicznym zwierzęciem krainy etiopskiej.

W odróżnieniu od wielu innych zwierząt afrykańskiej sawanny żyje tylko tutaj. Lwy spotyka się także w Azji, nosorożce, słonie czy bawoły mają swoje azjatyckie gatunki, ale hipopotamy mamy tylko dwa - wielkiego hipopotama nilowego o wadze niemal 2 ton oraz znacznie mniejszego, leśnego hipopotamka karłowatego.

Obydwa występują wyłącznie na terenie Afryki. I - jak się dotąd uważało - stąd też się wywodzą. O tym, że Afryka jest kolebką hipopotamiego rodu świadczyć miały wykopaliska. Najstarszy znany przodek tych zwierząt to Kenyapotamus, który około 8-16 milionów lat temu żył właśnie w Afryce. Był rozmiarów hipopotamka karłowatego, czyli ważył jakieś 200-300 kg. Jego szczątki wykopano w Kenii i Tunezji.

Kolejne gatunki na linii ewolucyjnej hipopotamów także zamieszkiwały Afrykę, względnie Bliski Wschód. Nigdy nie znaleziono żadnego w Ameryce, a hipopotamy nilowe - jak się uważało - rozprzestrzeniły się z Afryki na tereny Europy i Bliskiego Wschodu. Najstarsze szczątki współczesnego gatunku znaleziono w Etiopii, ale ponad 100 tysięcy lat temu hipopotamy nilowe na pewno zamieszkiwały tereny Europy i sięgały aż do Wysp Brytyjskich. Zamieszkiwały też Bliski Wschód, jeszcze w czasach starożytnych.

Znalezisko we Włoszech zmienia jednak ten punkt widzenia.

Kamieniołomy Cava Montanari to obszar datowany na 560 do 450 tysięcy lat p.n.e. A to znaczy, że wydobyta z nich czaszka pradawnego hipopotama nilowego ma pół miliona lat i jest zarazem najstarszym znaleziskiem tego zwierzęcia w Europie. Znaczy to, że ich ewolucja przebiegała inaczej, niż zakładaliśmy i hipopotamy pojawiły się w Europie znacznie wcześniej, niż komukolwiek się zdawało. W plejstocenie były szeroko rozpowszechnione na całym kontynencie.

"Nasze badania wykazują, że ta czaszka jest najstarszą znaną skamieniałością tego współczesnego gatunku hipopotamów w Europie" - stwierdzili naukowcy z zespołu dr Beniamino Mecozzi z Uniwersytetu Sapienza w Rzymie, którzy analizowali kości. I dodają, że teraz trzeba będzie przerobić drabinę ewolucyjną tych wielkich ssaków. "Wielodyscyplinarne badanie czaszki z Cava Montanari na nowo definiuje pierwsze rozprzestrzenienie się hipopotama nilowego w Europie" - stwierdzili autorzy.

Wraz z ochłodzeniem się klimatu i zmianami zachodzącymi na kuli ziemskiej hipopotamy nilowe wycofały się z Europy, ale pozostały tu inne gatunki tych wielkich ssaków. Hipopotam europejski (Hippopotamus antiquus), którego szczątki znajdowano w wielu krajach Europy jak Portugalia, Hiszpania, Wielka Brytania, Francja, Niemcy, Włochy, Grecja czy nawet Gruzja, musiał żyć w europejskich rzekach razem z hipopotamem nilowym pół miliona lat temu. Z kolei Hippopotamus gorgops żył w południowej Europie. Obydwa były większe od hipopotama nilowego i to znacznie - hipopotam europejski osiągał 4 tony wagi, a Hippopotamus gorgops zapewne nawet 5 ton.