Ząb prawdę ci powie. Naukowcy ustalili, co jedli nasi przodkowie

Analiza setek skamieniałych zębów sprzed około 30 mln lat pozwoliła uczonym sprawdzić, czym żywili się pierwsi przedstawiciele naczelnych - rzędu ssaków, do którego należą lemury, małpy i ludzie.

Zęby, odkryte w Depresji Fajum, pustynnym obszarze w Egipcie, pochodzą od 5 rodzajów naczelnych, w tym przypominających gibony czy makaki pradawnych małp Propliopithecus, Apidium i Aegyptopithecus. Wszystkie należały do zwierząt, które żyły 29-35 mln lat temu. To ważne, bo był to ostatni moment, w którym istniał jeszcze ostatni wspólny przodek małp człekokształtnych, w tym ludzi, oraz małp afrykańskich i azjatyckich.

Łącznie badacze przeanalizowali ponad 400 zębów. Naukowców zaskoczył fakt, że zaledwie 21 z nich było uszkodzonych co wskazuje na to, że wczesne naczelne jadły bardzo miękkie, łatwe do przeżucia pokarmy, takie jak owoce, a nie pożywienie twarde, takie jak nasiona czy orzechy, które mogłyby spowodować uszkodzenie zębów. Wyniki badania opublikowano w magazynie American Journal of Biological Anthropology.

Fakt, że zaledwie ok. 5 proc. odnalezionych zębów było uszkodzonych pokrywa się z obserwacjami dokonanymi na żyjących współcześnie naczelnych. Te małpy, które regularnie jedzą twarde pokarmy, mogą mieć uszkodzenia i nadłamania nawet w połowie swoich zębów. W przypadku gatunków takich, jak szympansy, które jedzą głównie miękkie pożywienie takie, jak owady czy owoce, uszkodzonych jest mniej, niż 10 proc. zębów.

Ale brak uszkodzeń wynikających z przeżuwania twardego pożywienia nie jest jedynym powodem, dla którego naukowcy są przekonani, że nasi przodkowie żywili się głównie owocami. Odkryli, że dwa osobniki Propliopithecus miały ubytki wywołane próchnicą. Obecność próchnicy sugeruje, że zwierzęta jadły pokarmy bardzo bogate w cukier, najpewniej właśnie owoce. Naukowcy spekulują, że dieta naczelnych dopiero później uległa większemu zróżnicowaniu i zaczęła obejmować także orzechy, nasiona czy owady.

To, czym żywiły się pradawne naczelne pozostaje jednak przedmiotem gorącej dyskusji paleoantropologów. Wcześniejsze badania analizujące kształt i zużycie zębów sugerowały, że Apidium i Aegyptopithecus zjadały twarde przedmioty, a nie miękkie. Kształt zębów pozwala odróżnić dietę opartą na liściach i owocach, a mikroskopijne uszkodzenia mogą wykazać jedynie to, co zwierzę jadło w ciągu ostatnich kilku tygodni lub miesięcy życia. Z drugiej strony duże odpryski zębów mogą utrzymywać się przez lata czy dziesięciolecia, co daje bardziej długoterminowy obraz diety zwierzęcia.

"W tej chwili nie wiemy, dlaczego różne metody dają różne wyniki" - mówi Ian Towle, antropolog dentystyczny w Centro Nacional de Investigación sobre la Evolución Humana w Burgos w Hiszpanii. Kluczowe jest więc zastosowanie wielu technik i połączenie uzyskanych wyników. Jest możliwe, że starożytne naczelne jadły owoce, a ich zęby - pozornie dobrze przystosowane do przeżuwania orzechów i nasion - służyły nieznanemu celowi. Lub stare siekacze mogły mieć cechy, które zmniejszały prawdopodobieństwo odpryskiwania.