Unikalne znalezisko w Chinach. Takiego dźwięku nikt nie wydawał

Pulaosaurus qinglong nazwany na cześć mitologicznego smoka "Pulao" znanego z donośnych krzyków, to niewielki, mierzący zaledwie 72 centymetry długości roślinożerny dinozaur z późnej jury. Jego niemal kompletny szkielet znaleziono w formacji Tiaojishan w chińskiej prowincji Hebei. Wśród wielu dobrze zachowanych kości naukowcy natrafili na coś wyjątkowego: skostniałe elementy krtani, czyli narządu odpowiedzialnego za wydawanie dźwięków.

To dopiero drugi znany przypadek takiego znaleziska wśród dinozaurów nienależących do ptaków. Pierwszym był Pinakosaurus, opancerzony ankylozaur, opisany w 2023 r. Choć obie formy są odległe filogenetycznie, posiadają podobne, mocne i elastyczne struktury krtaniowe, co może wskazywać, że zdolność do złożonej wokalizacji pojawiła się u przodków dinozaurów znacznie wcześniej, niż sądzono.

Zwykle krtań u gadów zbudowana jest z chrząstek i umożliwia wydawanie prostych dźwięków, takich jak sapanie czy warczenie. Tymczasem u ptaków krtań jest skomplikowana, częściowo zbudowana z delikatnych kości i zdolna do produkcji bogatej gamy dźwięków, od świergotów po naśladowanie mowy ludzkiej.

W przypadku Pulaosaurusa zachowały się m.in. parzyste, cienkie jak liście chrząstki nalewkowate (arytenoidy) oraz elementy przypominające chrząstki podjęzykowe. "To bardzo delikatne struktury, niezwykle trudne do zachowania w materiale kopalnym" - podkreśla dr Xing Xu, paleontolog z Chińskiej Akademii Nauk i współautor badania, w rozmowie z "New York Times" .

Choć Pulaosaurus nie był przodkiem dzisiejszych ptaków i należał do zupełnie innej gałęzi dinozaurów, jego anatomię krtani można uznać za formę pośrednią między prostymi strukturami gadów a złożonym narządem głosowym ptaków. To może oznaczać, że umiejętność wydawania złożonych dźwięków nie była wyłącznym wynalazkiem ptaków.

Szczątki okazu są niemal kompletne i obejmują m.in. czaszkę, kończyny przednie z pięcioma palcami, liczne kręgi oraz zawartość jamy brzusznej, którą mogą być resztki pokarmu, organy wewnętrzne lub... jaja. Skamieniałość została znaleziona przez lokalnego zbieracza w rejonie Shimen Gou i trafiła do Instytutu Paleontologii Kręgowców i Paleoantropologii w Pekinie.

Pulaosaurus qinglong dzieli wiele cech anatomicznych z innymi wczesnymi dinozaurami, takimi jak Agilisaurus czy Hexinlusaurus, ale wyróżnia się m.in. budową czaszki, ornamentacją kości policzkowej oraz strukturą zębów i stopy.

Najbardziej niezwykłe pozostaje jednak pytanie: co właściwie słyszano, gdy Pulaosaurus otwierał pysk? Czy był to pisk, ćwierkanie, a może coś zupełnie niepodobnego do znanych nam dźwięków? "Nie wiemy" - przyznaje dr Xu w rozmowie z "New York Timesem". "To mógł być jakiś zupełnie dziwny dźwięk. Trudno to przewidzieć" .

Fakt, że podobne struktury głosowe występują u dwóch niepowiązanych gatunków dinozaurów sugeruje, że zdolność do dźwiękowej komunikacji mogła pojawić się ponad 230 milionów lat temu, na długo przed pojawieniem się pierwszych ptaków i ich charakterystycznego śpiewu. Choć żaden znany dinozaur nie posiada jeszcze odnalezionego syrinksu - krtani tylnej dającej ptakom zdolność do śpiewu - badacze nie wykluczają, że taki okaz już istnieje w kolekcjach, ale został przeoczony.