Skąd wzięło się tsunami? Najbardziej aktywne sejsmicznie miejsce w Rosji

Potężne trzęsienie ziemi wstrząsnęło Kamczatką. Nikt nie zginął i nikt nie został ranny, co aż dziwne, gdyż nagrania pokazały chociażby wstrząsy podczas operacji w szpitalu, którą trzeba było przerwać. Zapewne zawdzięczamy to temu, że ten położony daleko na wschodzie Rosji półwysep jest słabo zamieszały.

Pamiętajmy, że gdy jedno z najsilniejszych znanych trzęsień ziemi nawiedziło 27 marca 1964 r. pobliską Alaskę, śmierć poniosło wówczas relatywnie mało, bo 131 osób. Przy wstrząsach o sile 9,2 stopnia skali Richtera, jakie wtedy zanotowano, ofiar mogło być dużo więcej, gdyby był to obszar gęsto zamieszkany.

Na Kamczatce, która ma obszar większy niż Polska, mieszka niespełna pół miliona ludzi - mniej niż w Poznaniu.

Na ten obszar spadło silne trzęsienie ziemi, podczas którego wg Amerykańskiej Służby Geologicznej (USGS) główny wstrząs miał magnitudę 8,8. Ostrzeżenia przed tsunami wydano na niemal całym Pacyfiku. Potężna fala jest ściśle związana z takimi mocnymi wstrząsami i często rodzi się właśnie tu, na Kamczatce. W najbardziej niebezpiecznym sejsmicznie rejonie Rosji.

Rosja ma 13 aktywnych wulkanów i wszystkie są właśnie tutaj, w tym najwyższy wulkan Eurazji, którym jest Kluczewska Sopka o wysokości 4790 m. n.p.m. Uśpiony wulkan Kamień w południowej części Kamczatki ma także przeszło 4500 m. n.p. m.

Z aktywnością wulkaniczną wiążą się trzęsienia ziemi, a obecne jest najsilniejszym na świecie od 14 lat, od czasów gdy wstrząs z 2011 r. zniszczył Fukushimę. To także jedno z najsilniejszych trzęsień na Kamczatce, ale bynajmniej nie najsilniejsze. Większe miało miejsce ponad 70 lat temu.

5 listopada 1952 r. w Siewiero-Kurylsku doszło do trzęsienia ziemi o większej mocy, bo magnitudzie 9 w skali Richtera. To znaczy, że w czasach nam współczesnych tylko cztery trzęsienia ziemi były potężniejsze - wspomniane w 1964 r. na Alasce, ogromne z 22 maja 1960 r. w Chile oraz pamiętne trzęsienie na Oceanie Indyjskim z wielkim bożonarodzeniowym tsunami z 2004 r. oraz wstrząsy w Fukushimie w 2011 r.

Tamto trzęsienie ziemi z 1952 r. miało głębokość 60 km, z hipocentrum na 21 km. Pękła wtedy skorupa ziemska na długości 200 km, co było spowodowane subdukcją starej Płyty Pacyficznej pod nowszą Płytę Ochocką, która stanowi cześć wielkiej Płyty Północnoamerykańskiej, ciągnącej się od Syberii aż po Amerykę Północną i Meksyk. Tu znajduje się jej krawędź, a Płyta Pacyficzna wnika do płaszcza Ziemi i stąd wstrząsy.

Akurat to miejsce na styku dwóch płyt u brzegów Kamczatki jest specyficzne, bo powoduje powstawanie wielkich fal tsunami. Największych w świecie, a jest to zależne nie tylko od siły wstrząsów, ale i ukształtowania dna morskiego. Ono kształtuje się tak, że tutejsze fale szybko się podnoszą. W 1952 r. powstały trzy ogromne fale tsunami o wysokości od 12 do 18 metrów. Uderzyły one w Kamczatkę, Kuryle, spowodowały szkody w Japonii i dotarły aż na południowy Pacyfik, do Chile. I te fale spowodowały o wiele więcej ofiar niż same wstrząsy na Kamczatce, było to ponad 2300 osób.

Sceny, jakie rozegrały się wtedy w mieście Siewiero-Kurylsk były dramatyczne. Ludzie uciekali przed falą niczym w filmach katastroficznych, próbując jak najszybciej dotrzeć do wzgórz. Potem byli ewakuowani w głąb Rosji. Miasto zostało kompletnie zniszczone i obecnie jest odbudowane, ale już w innym miejscu. Dalej od morza, nad którym został jedynie sam port. I teraz tsunami o wysokości 5 metrów znów uderzyło w Siewiero-Kurylsk, ale tym razem nie powinno być tak niszczycielskie.

Sprawa miała charakter polityczny, bowiem wydarzyła się w samym środku twardej zimnej wojny między Związkiem Radzieckim a Stanami Zjednoczonymi. A uderzenie tsunami z Kamczatki dotknęło w sporej mierze amerykańskie Hawaje i wyrządziło tam kolosalne straty materialne. W mieście Hilo na wyspie Hawaii do dzisiaj można zobaczyć ślady tego kataklizmu.

Niewiele jest miejsc w Rosji, które potrafią porazić cały świat jak właśnie Kamczatka. Wstrząsy i wybuchy wulkanów są tu permanentne i powodują spore reperkusje na terenie basenu Pacyfiku, także w USA. Kluczewska Sopka wybuchła w kwietniu i jej erupcja trwa do tej pory. Gdy 7 kwietnia 2023 r. Rosja poinformowała, że wybuchł wulkan Bezimiennyj, Federalna Agencja Transportu Lotniczego wydała NOTAM, czyli ostrzeżenie dla ruchu powietrznego i podniosła lotniczy kod do czerwonego. Erupcja wyrzuciła bowiem kolumnę popiołu, która wzniosła się na wysokość 12 kilometrów i rozlała się na 2000 kilometrów. Takich przykładów można mnożyć.

Jak podaje PAP, rosyjskie ministerstwo ds. sytuacji nadzwyczajnych wezwało do ewakuacji osób z terenów położonych najbliżej wybrzeża. Na wyspie Sachalin uszkodzona została sieć energetyczna i doszło do przerw w dostawie prądu - przekazała agencja RIA Nowosti.

Dave Snider z Narodowego Centrum Ostrzegania przed Tsunami na Alasce podkreślił, że tsunami to nie pojedyncza fala, ale cała ich seria, przemierzająca ocean z prędkością odrzutowca. W rozmowie z agencją AP ekspert uprzedził, że niektóre społeczności mogą odczuwać skutki dłużej, bo fale "będą przemieszczać się tam i z powrotem przez dłuższy czas".