Groźne choroby atakują Europę. Zmiany klimatu ułatwiają życie komarom

Częstość występowania chorób takich, jak malaria i denga gwałtownie wzrosła w ostatnich dziesięcioleciach. Przyczyną są zmiany globalnego klimatu. Rosnące temperatury i wilgotność sprawiają, że roznoszące je komary mają doskonałe warunki do rozwoju. 

Profesor Rachel Lowe, która kieruje globalną grupą ds. odporności zdrowotnej w Centrum Superkomputerowym w Barcelonie w Hiszpanii, ostrzega, że w ciągu najbliższych kilku dekad epidemie chorób przenoszonych przez komary rozprzestrzenią się do regionów północnej Europy i Ameryki, w których dziś niemal nie występują.

"Globalne ocieplenie spowodowane zmianą klimatu oznacza, że wektory chorób przenoszące i rozprzestrzeniające malarię i dengę mogą znaleźć dom w większej liczbie regionów, a ogniska choroby występują tam, gdzie ludzie są najprawdopodobniej immunologicznie nieodporni, a systemy zdrowia publicznego nieprzygotowane". - powiedziała Lowe.

Komar tygrysi (Aedes albopictus), który przenosi gorączkę denga, od 2023 r. zadomowił się w 13 krajach europejskich: Włoszech, Francji, Hiszpanii, Malcie, Monako, San Marino, Gibraltarze, Liechtensteinie, Szwajcarii, Niemczech, Austrii, Grecji i Portugalii. Do niedawna denga występowała głównie w regionach tropikalnych i subtropikalnych, ponieważ ujemne temperatury w nocy zabijają larwy i jaja owada. Dłuższe gorące pory roku i rzadsze przymrozki sprawiły, że stała się ona najszybciej rozprzestrzeniającą się chorobą wirusową przenoszoną przez komary na świecie i coraz częściej jest odnotowywana w Europie.

Choroba korzysta z tych warunków bezwzględnie. Dziewięć z dziesięciu najbardziej sprzyjających przenoszeniu choroby lat przypadało od 2000 r., a liczba przypadków dengi zgłoszonych na całym świecie do WHO wzrosła ośmiokrotnie w ciągu ostatnich dwóch dekad, z 500 000 w 2000 r. do ponad 5 mln w 2019 r.

"Bez wątpienia rzeczywistość jest taka, że dłuższe gorące pory roku wydłużą sezonowe okno rozprzestrzeniania się chorób przenoszonych przez komary i będą sprzyjać coraz częstszym epidemiom, z którymi coraz trudniej się uporać" pisze badaczka.

Szczególne zagrożenie wiąże się z ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi. Zdaniem Lowe, wirusy rozprzestrzeniają się szczególnie szybko wtedy, gdy bezpośrednio po sobie następują okresy suszy i powodzi. “Susze i powodzie związane ze zmianami klimatycznymi mogą prowadzić do większej transmisji wirusa, a pozostała po powodziach stojąca woda stanie się dodatkowymi miejscami rozrodu komarów" podkreśla.

Jeśli utrzyma się obecna tendencja związana z wysoką emisją gazów cieplarnianych i wzrostem liczby ludności, liczba ludzi żyjących na obszarach, na których występują choroby przenoszone przez komary, podwoi się do końca stulecia, osiągając 4,7 miliarda.

Stary kontynent nie jest jednak w wystarczającym stopniu przygotowany na rozszerzenie się zasięgu występowania tropikalnych chorób. Badacze podkreślają, że w najbliższych latach liczba przypadków, a nawet zgonów wywołanych przez choroby takie jak denga czy malaria w kontynentalnej Europie może znacznie się zwiększyć. Służby odpowiedzialne za ochronę zdrowia publicznego muszą nauczyć się przewidywać, gdzie mogą wystąpić źródła chorób, podejmować wczesne interwencje, a przede wszystkim zapobiegać ich pojawianiu się.

"Wysiłki muszą skupiać się na wzmocnieniu nadzoru za pomocą systemów wczesnego ostrzegania i reagowania podobnych do tych stosowanych w innych częściach świata, aby skuteczniej kierować skończone zasoby do najbardziej zagrożonych obszarów w celu kontrolowania i zapobiegania wybuchom chorób oraz ratowania życia" podkreśla Lowe.