Czarne mamby wpełzają do miasta. "To dla nas wielka szansa"

Pozory mogą mylić, gdyż mamba czarna bynajmniej nie jest czarna. Ten wąż ma łuski w kolorze najczęściej popielatym, oliwkowym, niekiedy brunatnym, chociaż zdarzają się i osobniki o barwie zbliżonej do czarnej. Nazwa gada wzięła się jednak nie od łusek, ale od czarnego wnętrza pyska. Gdy mamba otwiera go, widać wyraźnie tę charakterystyczną czerń.

To największy jadowity wąż Afryki. Dorodne mamby czarne bywają ogromne, mierzą nawet 4 metry. Tylko kobra królewska z Azji i australijskie tajpany są porównywalnie duże wśród jadowitych - w wypadku kobry królewskiej to nawet przeszło 5 metrów. Takie rozmiary robią wrażenie, ale są też dobrą wiadomością, gdyż trudno jest przeoczyć jadowitego węża takich gabarytów. Mamba czarna także raczej rzuca się w oczy, zwłaszcza w mieście.

Powody, dla których mamby wchodzą do miast są dość jasne. Tu znajdują sporo dostępnego pokarmu, przywabionego przez ludzkie odpadki. To zwłaszcza szczury i inne gryzonie, także ptaki jak gołębie, papugi, drób. Mamba czarna jest zwinna, szybka (to jeden z najszybszych węży) i świetnie wspina się na drzewa czy murki. Nie ma kłopotów ze znalezieniem pokarmu w mieście.

Ograniczanie liczby szczurów czy gołębi to jednak nie korzystna wiadomość, którą naukowcy wiążą z tymi wężami. Rzecz idzie o co innego. Otóż mamba czarna ma łuski, które wchłaniają wszystkie zanieczyszczenia środowiska, w tym metale ciężkie. Jak mówi w Radio France International herpetolog Graham Alexander, węże z terenów przemysłowych i handlowych miały w ciałach znacznie wyższe stężenie metali ciężkich niż te znalezione w rezerwatach lub na terenach zielonych. "Węże stanowią bardzo dobry wskaźnik wzorców zanieczyszczeń, ponieważ są szczytowymi drapieżnikami," - dodaje. To znaczy, że w ciele mamby czarnej kumulują się zanieczyszczenia środowiskowe oraz te, które pochłonęła ona wraz z pokarmem np. z miejskimi gryzoniami i ptakami. Na dodatek, jak podkreśla naukowiec, te węże nie przemieszczają się zbyt często. Są przywiazane do jednego miejsca, a żyją nawet 40 lat. W warunkach miejskich to dłuższe życie niż poza miastem, gdyż mniej tu drapieżników takich jak ptaki szponiaste, mangusty i inne. To wszystko pozwala mambom zgromadzić dobre wskaźniki zanieczyszczenia w różnych obszarach na przestrzeni czasu.

I to właśnie chcą sprawdzić naukowcy, wykorzystując fakt, że wkraczanie mamb do miast Afryki jest coraz częstsze. Dobrym przykładem jest tu Johannesburg w Republice Południowej Afryki. Badania na jego temat można przeczytać w "National Library of Medicine", Czytamy tam, że "Mamby czarne są narażone na działanie metali ciężkich i akumulują je w swoich tkankach. Stężenia metali w łuskach były zazwyczaj wyższe niż w wątrobie i tkance mięśniowej, a także wykazywały znaczną zmienność, która nie była ściśle związana z rozmiarem ciała ani płcią. Węże żyjące w połączonych ze sobą terenach zielonych wokół miasta miały na ogół znacznie niższe stężenia metali ciężkich w łuskach w porównaniu z wężami zamieszkującymi obszary bardziej uprzemysłowione i handlowe. Mamby czarne mogą pełnić rolę cennych strażników zanieczyszczenia metalami ciężkimi, umożliwiając wykrywanie lokalnych wzorców na małą skalę. Sugeruje to, że węże mogą być cennymi modelami do monitorowania środowiska w innych częściach Afryki".

Dlatego południowoafrykańscy badacze pozyskują łuski mamb czarnych od żywych osobników (bez szkody dla nich) i badają je pod kątem zanieczyszczeń. To może stanowić lepszy marker niż jakiekolwiek inne czujniki. Metoda może zostać wykorzystana także w innych miejscach Afryki, bowiem mamba czarna spotykana jest na niemal całym obszarze kontynentu na południe od Sahary i w wielu tutejszych miastach np. Nairobi, Addis Abebie, Kampali i innych.