Starożytne grobowce i kopce odkryte w Puszczy Białowieskiej
Zespół naukowców z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie podsumował pięcioletnie badania polskiej części Puszczy Białowieskiej. Archeolodzy odkryli m.in. pozostałości po starożytnych polach.
Archeolodzy natrafili na pozostałości 789 kopców o różnorodnej funkcji, 577 kurhanów grzebalnych, 246 mielerzy, czyli miejsc, w których niegdyś wypalano na masową skalę węgiel drzewny, 54 smolarni, 19 kompleksów starożytnych pól uprawnych, 30 transzei, 51 półziemianek i 17 cmentarzy wojennych. Wszystkie te obiekty pochodzą z różnych okresów - od pradziejów po II wojnę światową.
Kopce i grobowce w Puszczy
Odkrywanie pamiątek po przodkach było możliwe dzięki zastosowaniu nowatorskich metod badań, połączonych z licznymi analizami przyrodniczymi.Główny koordynator projektu dr Joanna Wawrzeniuk mówi, że z początku badaczom towarzyszył pesymizm i obawy z powodu skali trudności zadania, ale znaleziska przekroczyły oczekiwania. W pracach wykorzystano badania nieinwazyjne.
“Zgodnie z obecnie obowiązującą doktryną konserwatorską, stosowaliśmy przede wszystkim badania nieinwazyjne. Informacji wyjściowych dostarczyło lotnicze skanowanie laserowe. Skaning laserowy to bardzo wydajna metoda. Umożliwia poznanie ukształtowania terenu, nawet gdy porasta je gęsta roślinność czy las. Na uzyskanych w ten sposób zobrazowaniach widoczne są nawet niewielkie konstrukcje wzniesione ręką człowieka, np. ziemianki czy kopce - podaje badaczka.
Kurhany mogły pełnić funkcję grobów, albo były zdecydowanie późniejszymi konstrukcjami związanymi z eksploatacją lasu. "Bez wykopalisk trudno będzie to rozstrzygnąć" - twierdzi zespół. Niektóre z nich pochodzą z okresu wczesnego średniowiecza, ale większość z okresu wpływów rzymskich (II-V w. n.e.). Kilka z nich udało się przebadać wykopaliskowo. Co ciekawe, te z okresu średniowiecza kryły w sobie pochówki szkieletowe lub ciałopalne. Natomiast te z okresu starożytności były pozbawione szczątków ludzkich.
Ludzie w puszczy
Dr Wawrzeniuk powiedziała, że ludzie w pradziejach i w średniowieczu zasiedlali w puszczy głównie niewielkie leśne wyniesienia z dostępem do rzeki lub strumienia. Miejsca te były często zamieszkane przez dłuższy okres, niekiedy z przerwami.
Nie jest jasne, kiedy puszcza była najsilniej wykorzystywana przez człowieka. Odkryte zarysy pól pochodzą z różnych okresów, różnią się wielkością i kształtem, ale zajmowały ograniczony obszar.
Największym zaskoczeniem archeologów było odkrycie dwóch ufortyfikowanych konstrukcji, które wbrew pierwszemu wrażeniu nie pełniły jednak roli obronnej. Nie były zatem grodziskami. Być może pełniły role obrzędowe, ale bez wykopalisk archeolodzy nie są w stanie stwierdzić tego jednoznacznie. Jedna z tych konstrukcji położona jest w Rezerwacie Ścisłym Białowieskiego Parku Narodowego, a druga na terenie Leśnictwa Wilczy Jar.
Naukowcy, badając przeszłość puszczy, wykorzystali również kwerendy archiwalne, przeprowadzili badania geofizyczne, odwierty i badania sondażowe, czyli wykopaliska o dość ograniczonym zasięgu.
