Podręczniki piszemy na nowo. Spielberg mylił się co do tyranozaura

Ćwierć wieku temu powstała pierwsza część "Wędrówek z dinozaurami" zrealizowanymi przez BBC. Film był wtedy przełomem w pokazywaniu dinozaurów, wyrosłym na gruncie "Parku Jurajskiego" z 1993 r. O ile jednak "Park Jurajski" był ekranizacją książki Michael Crichtona i czysto fabularną fikcją, o tyle serial BBC użył konwencji filmu przyrodniczego. Odtworzone komputerowo dinozaury zostały pokazane tak, jak pokazuje się współczesne zwierzęta w filmach przyrodniczych, zatem w naturalnym środowisku i ze zgodną z aktualnymi odkryciami wersją ich możliwego życia.

W 1997 r. serial bazował na ówczesnej wiedzy paleontologicznej na temat dinozaurów, ale przez ćwierć wieku mocno się ona zmieniła. Także nasze postrzeganie tyranozaura. W ujęciu Stevena Spielberga w "Parku Jurajskim" z 1993 r. to szczytowy, niepokonany w zasadzie drapieżnik szczytowy o wielkiej sile i ogromnej prędkości. Steven Spielberg pokazał go jako zwierzę reagujące na ruch, ale nieczułe na nieruchome obiekty. A gdy bohaterowie pytają w filmie Johna Hammonda o szybkość zwierzęcia, ten odpowiada: 60 km/h.

To sporo, Z taką prędkością poruszają się antylopy gnu. A pamiętajmy, że przez jakiś czas obowiązywały teorie na temat tyranozaura mówiące, że w ogóle nie potrafił biegać, gdyż budowa jego ciała, w tym nieforemnie małe, skarlałe przednie kończyny zakłócałyby mu równowagę podczas biegu. Paleontolog Jack Horner - zresztą jeden z konsultantów naukowych "Parku Jurajskiego" - w 1994 r. wysnuł tezę, że w związku z tym t-rex nie był myśliwym, ale padlinożercą, odganiającym innych drapieżników od truchła.

Dzisiaj ta koncepcja już nie obowiązuje i wiemy, że tyranozaur na pewno polował. Są na to dowody. Pytanie jednak, jak polował. Miał wielką siłę szczęk i potrafił zadać poważne rany, ale nie jest do końca jasne, jak podchodził ofiary.

W pierwszym odcinku nowej edycji serialu BBC "Wędrówki z dinozaurami" tyranozaur pod koniec kredy zmaga się z bardzo trudnym przeciwnikiem, jakim był triceratops - wielotonowe, 9-metrowe zwierzę o wielkich i ostrych rogach wyrastających na czole. Triceratops mógł mu zadać poważne obrażenia. Tyranozaur miał jednak patent i na niego, i na inne ofiary.

W ujęciu brytyjskiego serialu tyranozaur poluje samotnie, a osiągana przez niego prędkość jest zaskakująco mała. Potrafi biegać, ale słabo. Osiąga 25 do 30 km/n. To niewiele, gdyż teoretycznie człowiek mógłby mu uciec. O żadnych 60 km/h z "Parku Jurajskiego" nie ma w ogóle mowy.

Twórcy filmu postawili na zapoznanie się z budową mózgu tyranozaura, którego odlewy można zrobić na podstawie skamieniałości. Wiemy już od dawna, że zwierzę to dysponowało wybitnym węchem. Komórki węchowe tyranozaura były jednymi z najlepiej rozwiniętych w całym świecie przyrody. Zarazem jednak BBC zwraca uwagę na mocny rozwój tych fragmentów mózgu, które odpowiadają za wzrok. Wiele wskazuje na to, że t-rex dysponował dobrym wzrokiem, a działał on szczególnie dobrze w nocy. Mamy tu zatem tezę, iż to właśnie noc dawała mu przewagę i czyniła z jednego z największych dinozaurów miesożernych drapieżnika nocnego.

Mamy w filmie sceny podkradania się nocą tyranozaura do stada odpoczywających edmontozaurów, co nie było sprawą łatwą. Przy masie nawet 8 ton trudno było podejść zdobycz niespostrzeżenie, więc wiele polowań tyranozaurów mogło kończyć się fiaskiem. Noc jednak była jego sprzymierzeńcem, a tak duże zwierzę musiało skonsumować 250 kg mięsa tygodniowo. Jedno dobre polowania co kilka dni mogło zatem wystarczyć.

Tyranozaur był jednym z ostatnich dinozaurów świata. Dotrwał do linii K-T i wymarł 66 mln lat temu, wraz z uderzeniem wielkiej asteroidy i końcem mezozoiku.