Hybrydy psów i wilków podnoszą alarm w Polsce. Czy jest się czego bać?

Relacje między psami a wilkami są złożone i wywołują wiele skrajnych emocji, mimo że proces ten jest znany od tysięcy lat i łączy się z udomowieniem psa. Wilki mogą zabijać psy, ale także krzyżować się z nimi, dając płodne potomstwo, w przeciwieństwie do innych hybryd znanych w przyrodzie. 

Taką hybrydę psa i wilka nazywa się psowilkiem lub wilczakiem. Czym jest wilczak? Najprościej mówiąc - jest to mieszaniec psa i wilka. Najczęściej w naturze krzyżuje się wadera, samica wilka, z psem. 

- Najwięcej mieszańców wilka i psa (nawet powyżej 10 proc. populacji) odnotowano w krajach Europy Południowej, w tym m.in. w Grecji, Chorwacji i we Włoszech, przeważnie na obszarach rolniczych oraz podmiejskich. W 10 krajach Europejskich, w tym w Polsce, mieszańce stwierdzano sporadycznie - mówi ekspert.

- W Polsce rejestruje się co najwyżej jeden przypadek rocznie. Można takie zdarzenia rejestrować dzięki wykorzystaniu technik genetycznych oraz fotopułapek - wyjaśnia dr hab. inż. Robert Mysłajek, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, pracownik Wydziału Biologii UW, wiceprezes Stowarzyszenia dla Natury “Wilk". 

- Do krzyżowania wilków i psów dochodzi w środowisku naturalnym, bez bezpośredniego udziału ludzi. Przyczyną jest ogromnie duża populacja psów. Ocenia się, że w Polsce żyje ich ok. 8 mln, z czego kilkadziesiąt tysięcy bez dozoru człowieka swobodnie przemieszcza się po lasach i polach - tłumaczy.

Możliwe jest też krzyżowanie psów i wilków z inicjatywy człowieka. Historia zna tego typu przypadki. - Przykładem jest utworzona w latach 50. XX w., w dawnej Czechosłowacji, rasa psów nazwana wilczak czechosłowacki, która powstała poprzez skrzyżowanie wilka z owczarkiem niemieckim. Rasa ta jest także utrzymywana w Polsce - mówi prof. Mysłajek. 

Nie jest to jedyny przykład. Znamy też wilczaka saarlosa. Popularne w Stanach Zjednoczonych są wolfdogi - krzyżówki psa z północnoamerykańską odmianą wilka. Wielbiciele tych zwierząt często decydują się na kupno wilczaka czechosłowackiego czy wolfdoga. 

Z czym muszą się liczyć przy kupnie wilczaka? Jest to wymagająca rasa. Wilczaki cechują się wysoką potrzebą dominacji, terytorializmem i chęcią do polowań. Są nawet głosy mówiące o tym, że trzymanie wilczaków w domu może być niebezpieczne. Bez odpowiedniego przygotowania i doświadczenia hodowcy wilczaki mogą stanowić zagrożenie dla innych zwierząt i ludzi, w tym dzieci.

Ponadto mieszańce mają wysokie wymagania względem opiekuna. Znakują teren moczem, kopią nory i niszczą przedmioty. Wymagają bardzo dużej aktywności fizycznej, a socjalizacja jest długotrwała. Wilczaki są polecane tylko doświadczonym hodowcom i opiekunom zwierząt.

Jak twierdzą eksperci - spontaniczne hybrydy są ciężkie do zidentyfikowania w naturze. - Mieszańce posiadają zarówno cechy fizyczne wilka i psa i mogą znacząco odbiegać od wyglądu reszty grupy rodzinnej. Mogą one odziedziczyć po ojcu szereg cech wyglądu (np. mniejszy wzrost, krótki ogon, klapnięte uszy, psie umaszczenie i strukturę sierści) - opisuje specjalista WWF.

Jednak - jak dodaje prof. Mysłajek - taka identyfikacja nie jest niemożliwa. - Można ją przeprowadzić zarówno poprzez cechy morfologiczne (np. aberracja umaszczenia, zmianę proporcji ciała itp.), jak i metodami genetycznymi.

Jeśli będziemy mieli szczęście, to w odpowiednich okolicznościach będziemy mogli w trakcie spaceru natknąć się na wilka lub jego hybrydę. Wilczaki pojawiły się już w Karpatach.  "Badania potwierdzają obecność hybrydy wilka i psa, co jest pierwszym oficjalnym potwierdzeniem genetycznym w Karpatach" - przekazali naukowcy z Fundacji Conservation Carpathia, którzy prowadzili badania nad karpackimi wilkami.

Jak twierdzą eksperci, nie mamy jednak powodów do obaw przy spotkaniu wilczaka w naturze. 

Stowarzyszenie dla Natury "Wilk" podaje, że "fakt, iż od urodzenia hybrydy mają kontakt wyłącznie z wilkami (matką i ewentualnie młodymi wilkami - potomkami matki z poprzedniego roku) powoduje, że zachowują się i reagują na zagrożenia (w tym na ludzi), identycznie jak wilki". 

"Można powiedzieć, że są głęboko przekonane, iż są wilkami. Nie ma na to wpływu fakt, że ich wygląd może znacząco odbiegać od wyglądu reszty grupy rodzinnej. Uwarunkowania te powodują, że mieszańce wilków z psami nie są ani bardziej zuchwałe ani bardziej niebezpieczne dla ludzi niż wilki" - wyjaśniają eksperci.

- Należy pamiętać, że ataki wilków na ludzi zdarzają się niezwykle rzadko, ponieważ zwierzęta te z natury starają się unikać człowieka. Dodatkowo demonizacja wilków wynika m.in. z błędnie budowanego wizerunku przez media (np. straszące nagłówki), jak i w bajkach, przez które od dzieciństwa oswajamy się z wizją przerażającego wilka, który w rzeczywistości jest strażnikiem lasów i pełni wyjątkowo ważną rolę w naturze - tłumaczy Rafał Rzepkowski z WWF Polska. 

Wbrew pozorom wilczak najbardziej zagraża nie ludziom, ale... samym wilkom. Mieszanie się psów i wilków ma szereg niechcianych następstw.

- Dla samej populacji wilków jest to zjawisko niepożądane, ponieważ prowadzi do tzw. "zanieczyszczenia genetycznego", czyli przekazywania cech psich do populacji wilka. Takimi cechami mogą być np. zmiany umaszczenia, osłabienie budowy szkieletu, delikatniejsza budowa czaszki, itp. - mówi prof. Robert Mysłajek. 

Z czasem rozrost hybrydyzacji psów i wilków może doprowadzić do wymarcia wilków żyjących na danym terenie. Hybrydy mogą narazić europejskiego wilka na wyginięcie.

Powstaje pytanie - jak przeciwdziałać postępującej hybrydyzacji psów i wilków w naturze? Czy da się cokolwiek zrobić? 

- Najlepszym sposobem rozwiązania problemu hybrydyzacji wilków i psów jest niepozwalanie na obecność psów w środowisku naturalnym. Właściciele psów powinni przestrzegać przepisów i nie pozwalać na to by ich psy chodziły po lasach i polach bez nadzoru. Należy także wprowadzić obowiązek znakowania (chipowania) psów, tak by możliwa była identyfikacja ich właścicieli i karanie osób, które nie sprawują odpowiedniej opieki nad swoim pupilem - twierdzi prof. Mysłajek.