Pająki

Wtorek, 31 października 2023 (15:30) Aktualizacja Wtorek, 31 października 2023 (15:30)
Pająki (Araneae) stanowią najliczniejszy rząd pajęczaków. Przebywają głównie na lądzie, jednak istnieją gatunki, które dobrze się zaadaptowały w środowiskach wodnych. Te zwierzęta można spotkać na wszystkich kontynentach poza Antarktydą.
Pająki Rośliny i zwierzęta - najważniejsze informacje
Bagnik nadwodny to największy pająk w Polsce. Można go spotkać nad jeziorami. /GreenZeb, CC BY-SA 3.0 /Wikimedia

Pająki - najważniejsze informacje

  • Rząd:

    pająki

  • Gromada:

    pajęczaki

  • Typ:

    stawonogi

  • Królestwo:

    zwierzęta

Pająki — występowanie i środowisko

Zazwyczaj pająki chowają się w ciemnych, suchych i ciepłych miejscach. Często budują kokony w rogach ścian, pod i za meblami, pod dachem, za dawno nieużywanymi przedmiotami, a nawet w roślinach.

Jeśli pajęczyna nie jest naruszana, mogą zbudować bardzo rozbudowaną sieć i łapać w nią drobne owady.

Pająki — tryb życia i zachowanie

Pająki są drapieżnikami. Najwięcej pająków można zauważyć późnym latem, gdy wchodzą w okres godowy. Wtedy masowo szukają partnerów, aby się rozmnożyć.

Następnie tworzą grube pajęczyny, gdzie mogą przetrwać zimę. Dlatego też na początku jesieni w domach można zauważyć prawie w każdym kącie cienkie nici. 

Pająki mogą być sprzymierzeńcami w walce z muchami, komarami, mrówkami czy ze szkodnikami roślin, które garną się do domu latem. 

Gdy ofiara wpadnie w sieć, jest unieruchamiana, a następnie zjadana. Dlatego też przed usunięciem pajęczyny warto się zastanowić, czy to dobry pomysł.

Niektóre gatunki dodatkowo wzbogacają swoją dietę o pokarm roślinny, np. nektar kwiatów.

Pająki — anatomia

Pająki składają się z dwóch części: głowotułowia i odwłoku. Są one połączone tzw. stylikiem. To specjalnie przekształcony segment odwłoku.
  • Głowotułów pająka jest pokryty grubym oskórkiem. Rosną na nim liczne włoski, dzięki czemu zwierzę wygląda na owłosione. Ponadto z tej części ciała wyrastają odnóża. Zazwyczaj jest ich 6 par. Pierwsze dwie to odnóża gębowe. Jedną z nich są szczękoczułki z ruchomym pazurem, do którego uchodzi przewód gruczołu jadowego. Druga to nogogłaszczki, które są zakończone pazurkami. Pozostałe cztery pary odnóży to odnóża kroczne. 

  • Odwłok tych okazów jest miękki. Z tyłu znajdują się kądziołki przędne, które zawierają tysiące gruczołów przędnych. Produkują ciekłą substancję, która w kontakcie z powietrzem zastyga i tworzy cieniutką nić. 

  • Układ krwionośny pająków jest otwarty.

  • Zwierzęta oddychają za pomocą tchawek lub płucotchawek. 

  • Mózg pająków składa się z dwóch części. 

  • W układzie pokarmowym końcowa część jelita jest zamieniona w żołądek ssący. Wewnątrz znajdują się również gruczoły trzustkowo-wątrobowe.

  • Wśród pająków występuje zapłodnienie wewnętrzne.

  • Większość zwierząt ma dwa woreczkowate gruczoły jadowe. Są umieszczone u podstawy szczękoczułek. Mogą one produkować jad hemolityczny (wywołuje uszkodzenia naczyń krwionośnych i czerwonych krwinek) lub neurotoksyczny (wpływa na układ nerwowy). 

  • Pająki, które występują w Polsce, mogą mieć od 6 do 8 par oczu. Ponadto osiągają od 1 do 10 mm. Nie są zatem przesadnie duże.

Ochrona i zagrożenia dla pająków

Pająki są bardzo liczną grupą zwierząt, dlatego też wielu osobom wydaje się, że nie są zagrożone wyginięciem. Nic bardziej mylnego. Tych zwierząt jest coraz mniej, ponieważ jest coraz mniej miejsc, w których mogłyby się rozmnażać i zdobywać różnorodne pożywienie. Przyczynami zmniejszania się populacji pająków są także stosowanie chemicznych środków ochrony roślin, a także intensywny system gospodarowania.

W wyniku stosowania pestycydów na polach, ale i w przydomowych ogrodach, jest coraz mniej chwastów, a także owadów, którymi żywią się pająki. Ponadto regularne używanie maszyn rolniczych, czy głębokie naruszanie struktury ziemi prowadzi do niszczenia gniazd i sieci tych zwierząt. W rezultacie owady muszą nieustannie pracować nad odbudowaniem pajęczyn, co nie tylko kosztuje dużo czasu, ale także naraża je na szkodliwe warunki atmosferyczne.

Aby utrzymać populację pająków na stałym poziomie, warto zadbać o bioróżnorodność w ogrodzie. W tym celu zaleca się, aby, np. tworzyć sterty suchych gałęzi, w których mogą się schować te zwierzęta. Warto również siać łąki, które kosi się raz w roku. Istotne jest także ściółkowanie roślin, ponieważ pod materią organiczną pająki mają idealne warunki do tworzenia licznych sieci.

Ciekawostki o pająkach

  • Czy pająki w Polsce są jadowite?
Tak, na terenie Polski są pająki, które są jadowite. Np. na terenie Bieszczadów można spotkać gryziela tapetnika, który należy do podrzędu ptaszników. Może ugryźć człowieka, który np. wsadzi dłoń w jego norę. Jednak jego jad nie powoduje zatrucia organizmu. Zazwyczaj po ukąszeniu pozostaje ból i uczucie pieczenia.
  • Czy pająki opiekują się potomstwem?
Istnieją gatunki, które po wykluciu się młodych z jaj opiekują się nimi. Dobrym przykładem jest sidlisz piwniczny. Samica zapewnia młodym jajka pokarmowe na początek ich życia. Następnie sama się poświęca i zachęca potomstwo, aby ją zjadły. Dzięki temu stają się mocniejsze i mają większe szanse na przetrwanie.
  • Czy pająki mają niebieską krew?
Powszechnie się uważa, że krew pająków jest niebieska. Tak naprawdę jest srebrno-przezroczysta. Jednak ze względu na hemocyjaninę może mieć lekko niebieski połysk. 
  • Jaki jest największy pająk w Polsce?
Największym pająkiem w Polsce jest bagnik nadwodny. Jego ciało może dorosnąć do ok. 2,5 cm, a jego odnóża mogą mieć rozpiętość nawet do 8 cm. 

Temat Pająki znajdziesz również w serwisie:

Pająki - Wiadomości

Pająki - Wideo

  • Przemysław Białkowski podcast: Pająki

    Przemysław Białkowski podcast: Pająki

    Środa, 17 stycznia 2024 (13:55)
    Na całym świecie żyje ponad 50 tys. gatunków pająków. Tylko w Polsce jest ich aż 800. W większości mają bardzo czarny PR, choć wcale nie muszą być groźne dla człowieka. O ich zwyczajach w...
Reklama
Reklama
Reklama