Każdej zimy wnika do płuc. Co robić, żeby nie było smogu?
Opracowanie Tomasz Wróblewski
Okres jesienno-zimowy to czas, kiedy często poruszany jest temat smogu. Winę na powstawania ciemnej i gęstej mgły zrzuca się na spaliny samochodowe oraz dym z kominów. Czy tylko one powodują smog? Czym on jest i jakie są skutki tego typu zanieczyszczeń, które dotykają coraz większą liczbę osób? Sprawdź.
partner merytoryczny
Spis treści:
Co to jest smog?
Zanieczyszczenia atmosfery można zdefiniować jako dowolną formę materii lub energii o natężeniu, stężeniu, czasie lub cechach, które mogą sprawić, że powietrze stanie się nieodpowiednie i szkodliwe dla fauny i flory oraz zdrowia i jakości życia społeczeństwa. Zanieczyszczenia te w wyniku interakcji ze światłem słonecznym oraz pod wpływem określonej temperatury i wilgotności, tworzą smog. Jest to sztuczna mgła, która zazwyczaj unosi się w powietrzu w postaci ciemnej i gęstej chmury, utrudniającej oddychanie i osłabiającej widoczność.
Jak powstaje smog?
W zależności od miejsca i warunków tworzenia można wyróżnić dwa rodzaje smogu.
- Smog typu Los Angeles (smog fotochemiczny), który można zaobserwować przede wszystkim w letnich miesiącach i w dużych miastach. Powstaje w temperaturach rzędu 25-35 stopni Celsjusza i przy niskiej wilgotności powietrza.
- Smog londyński (smog siarkowy), który obserwuje się w okresie jesienno-zimowym. Zanieczyszczenia obecne w dolnych warstwach powietrza łączą się z cząsteczkami pary wodnej i mieszają z zimną, wilgotną mgłą. W wyniku inwersji temperaturowej powietrza unoszą się i stają się widoczne w postaci smogu.
Z czego składa się smog?
Smog londyński składa się głównie ze szkodliwych tlenków siarki i azotu. Zawiera także sadzę oraz pyły. Natomiast smog fotochemiczny jest mieszaniną takich zanieczyszczeń, jak ozon, tlenek węgla, węglowodory alifatyczne, benzen i jego pochodne.
Smog, który można zaobserwować w Polsce od listopada do marca lub kwietnia to najczęściej mieszanina tlenków węgla, azotu i siarki oraz benzopirenu. Niestety znajdują się w nim również najbardziej szkodliwe dla zdrowia pyły zawieszone. Rodzaj PM10 podrażnia skórę oraz śluzówki, natomiast PM2,5 ze względu na niewielką średnicę wnika do krwiobiegu i stamtąd przedostaje się do płuc.
Przyczyny i skutki smogu
Główną przyczyną powstawania smogu są zanieczyszczenia powietrza. Źródła, które je emitują, są liczne i zmienne. Mogą mieć charakter:
- antropogeniczny: to te, które wynikają z działalności człowieka. Należą do nich procesy przemysłowe, spalanie w domowych kotłach węgla, drewna lub śmieci, emisja spalin z ruchu samochodowego.
- naturalny: obejmują zjawiska naturalne, takie jak emisje z erupcji wulkanów, pożary lasów pochodzenia naturalnego i burze piaskowe w suchych regionach.
Bezpośrednimi konsekwencjami smogu dla zdrowia są:
- kaszel i duszność;
- częstsze ataki astmy lub alergii u osób ze zdiagnozowaną chorobą;
- nasilenie objawów przewlekłej obturacyjnej choroby płuc u osób, które już na nią cierpią;
- rak płuc i inne uszkodzenia tego narządu;
- choroby układu krążenia, takie jak zawał mięśnia sercowego, udar i arytmia;
- przedwczesna śmierć, gdy narażenie na zanieczyszczone powietrze trwa kilka lat lub całe życie.
Najbardziej narażoną populacją są dzieci, seniorzy i osoby cierpiące już na choroby układu oddechowego.
Jednak smog nie tylko szkodzi zdrowiu ludzi. Wpływa na codzienne funkcjonowanie, na przykład utrudnia widoczność podczas jazdy samochodem. Poza tym prowadzi do zubożenia flory i fauny. Może również wpływać na złą jakość gleby i wody.
Co robić, żeby nie było smogu?
W walce ze smogiem bardzo duży nacisk kładzie się na realizację lokalnych działań w zakresie zarządzania jakością powietrza. Obejmują one m.in. monitorowanie jego jakości, określanie obszarów priorytetowych kontroli emisji spalin, unowocześnianie sektora transportu, wspieranie mieszkańców dotacjami inwestowania w odnawialne źródła energii.
Na co dzień każdy człowiek może przyczynić się do ograniczenia przyczyn zanieczyszczeń powietrza i powstawania smogu poprzez proste działania, takie jak:
- wybierania ekologicznych sposobów przemieszczania się: korzystanie z transportu publicznego, jazda na rowerze lub spacer;
- ograniczenie produkcji odpadów domowych poprzez strategie zwalczania marnotrawienia żywności, segregowania odpadów w celu recyklingu i kompostowania;
- oszczędzanie energii poprzez lepsze zarządzanie urządzeniami gospodarstwa domowego;
- preferowanie odnawialnych źródeł energii;
- korzystanie z dotacji na modernizację domów.
Nie warto zwlekać i lepiej od razu wprowadzać zmiany w swoje życie. Smog to bardzo poważny problem, a stężenie pyłów PM2,5 jest w Polsce najwyższe w całej Unii Europejskiej.
