Butelki i puszki zyskają nowe życie. Taki będzie system kaucyjny w Polsce

Od stycznia 2025 roku, zgodnie z postanowieniami ustawy z dnia 13 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw, w Polsce wejdzie w życie nowy system kaucyjny na opakowania po napojach, który ma na celu poprawę recyklingu i zmniejszenie zaśmiecenia środowiska. System ten obejmie jednorazowe butelki plastikowe o pojemności do 3 litrów, szklane butelki wielokrotnego użytku do 1,5 litra oraz metalowe puszki do 1 litra. Jest to odpowiedź na rosnące zapotrzebowanie na efektywne zarządzanie odpadami, a także dostosowanie polskiego prawa do unijnych standardów.

Do tej pory w Polsce nie funkcjonował jednolity system kaucyjny, który obejmowałby szeroki zakres opakowań po napojach. Istniejące systemy ograniczały się głównie do wybranych opakowań szklanych, takich jak butelki po piwie, które były kaucjonowane w ramach umów między producentami a sieciami handlowymi. Nowy system ma na celu ujednolicenie i rozszerzenie tego podejścia na więcej rodzajów opakowań, co powinno skutkować jeszcze wyższym poziomem odzyskiwanych materiałów.

Implementacja systemu kaucyjnego wiąże się jednak z licznymi wyzwaniami, zarówno dla konsumentów, jak i dla handlu detalicznego. Konsumenci będą musieli nauczyć się, które opakowania są objęte kaucją, a sklepy zmierzą się z koniecznością zainstalowania odpowiedniej infrastruktury, w tym butelkomatów do automatycznego przyjmowania opakowań. Wprowadzenie systemu bez okresu przejściowego dla wszystkich elementów może prowadzić do początkowego chaosu, szczególnie w popularnych placówkach, które będą musiały m.in. wygospodarować miejsce na przechowywanie znaczącej liczby odzyskanych butelek.

Przeczytaj też: Prosty rachunek. Opłaty za plastikowe torby to czystsze plaże

Automaty do zwrotu opakowań, które będą kluczowym elementem nowego systemu kaucyjnego, zostaną umieszczone przede wszystkim w dużych sklepach o powierzchni powyżej 200 metrów kwadratowych. Te placówki handlowe będą zobowiązane do przyjmowania opakowań objętych kaucją i ich przechowywania. Mniejsze sklepy, chociaż nie będą miały obowiązku zainstalowania takich urządzeń, mogą dobrowolnie przystąpić do systemu, korzystając z recyklomatów lub ręcznego odbioru opakowań. Automaty będą weryfikować kod kreskowy oraz specyfikację opakowania, aby upewnić się, że jest ono objęte kaucją. Konsumenci będą musieli oddawać opakowania w nienaruszonym stanie, bez zgniatania, aby automaty mogły poprawnie odczytać oznakowania i zwrócić kaucję.

Wysokość kaucji dla poszczególnych rodzajów opakowań:

Nieodebrane kaucje nie przepadną, lecz zostaną przeznaczone na finansowanie funkcjonowania systemu. To oznacza, że środki te będą mogły być wykorzystane na rozwój infrastruktury i edukację konsumentów, co przyczyni się do zwiększenia poziomu recyklingu w Polsce. System kaucyjny nie tylko wprowadzi nowe obowiązki dla konsumentów, ale również zainicjuje istotne zmiany w organizacji zbiórki odpadów na poziomie lokalnym i krajowym.