Żbik

Żbiki zamieszkują tereny w południowo-wschodniej Azji i w Europie. 

Zasięg ich występowania jest mocno rozczłonkowany – w zależności od podgatunku. I tak:

Żbiki można spotkać również w Polsce, jednak ich populacja na jej obszarze jest niewielka. Występują jedynie w kilku miejscach we wschodnich Karpatach, w województwach podkarpackim i małopolskim.

Jako miejsce do życia wybierają lasy liściaste i mieszane (w tym także ich skraje) oraz lubią tereny, przez które przepływają potoki i strumienie. Preferują młode, niskie drzewostany z wysokim podszyciem – takie formacje roślinne pozwalają im się ukryć i zaczaić na zwierzynę.  

Żbiki są drapieżnikami aktywnymi przede wszystkim o zmierzchu i o świcie. Wtedy zdobywają pożywienie i polują. Ich ofiarami są mniejsze gryzonie, ptaki, jaszczurki i ryby. Oprócz tego polują na małe jelonki i jagnięta oraz koźlęta sarny. Dietę uzupełniają owadami. Żbiki żyjące w Szkocji żywią się głównie królikami. Gdy ci mięsożercy są głodni, a w pobliżu nie ma ich ulubionego jedzenia, zadowalają się padliną.

Żbiki mają swoje terytoria, których powierzchnia wynosi do 3 km2. Na ich terenie zakładają gniazda. Wykorzystują do tego puste dziuple oraz nory borsuków i lisów.

W okresie godowym – przypadającym na luty i marzec – samce walczą o samice. W czasie rui żbiki wydają takie same dźwięki jak koty domowe. Po ciąży trwającej 9 tygodni samica rodzi od 3 do 5 kociąt. Młode zaczynają widzieć po 12. dniach i żywią się mlekiem matki maksymalnie przez 8 tygodni. Po tym czasie przechodzą na dietę mięsną. Samice są gotowe do rozrodu już w wieku 10 miesięcy. Samce osiągają dojrzałość płciową rok później. 

Żbiki ważą do ok. 7 kg, a ich ciało ma długość do 65 cm. Dochodzi do tego jeszcze ogon, który może mieć nawet 40 cm. To zwierzęta o mocnej budowie ciała i:

Żbiki na pierwszy rzut oka przypominają koty domowe. Są jednak od nich zdecydowanie większe i zwykle dwukrotnie cięższe (co jednak zależy od gatunku domowego zwierzęcia).

W Polsce żbiki są pod ścisłą ochroną gatunkową. Szacuje się, że ich populacja na terenie kraju składa się z zaledwie 200 osobników. 

Za taki stan rzeczy odpowiada zagospodarowywanie przez ludzi naturalnych siedlisk żbików. Oprócz tego często krzyżują się one z kotami domowymi – prowadzi to do utraty czystości genetycznej gatunku. Populacja żbików jest też trudna do obserwacji. Zwierząt tych jest mało i prowadzą one skryty tryb życia.

Naturalnymi wrogami tych kotowatych są łasice i gronostaje oraz wilki i zdziczałe psy. Na kocięta czyhają też ptaki drapieżne i lisy.