Pomidor
Pomidory (Solanum sekcja Lycopersicon Mill) to popularne warzywa, znane ze swojego soczystego miąższu i charakterystycznego czerwonego koloru. Są nie tylko smaczne, ale także zdrowe, pełne witamin i składników odżywczych.
Pomidor - najważniejsze informacje
Pomidor — występowanie i środowisko
Pomidor to warzywo (będące z naukowego punktu widzenia owocem), które pochodzi z tropikalnych rejonów Ameryki Południowej. Dziś, zapewniając mu odpowiednie warunki, można go uprawiać prawie na całym świecie.
By pomidory mogły rosnąć, należy zapewnić im dużą ilość światła słonecznego. To warzywa, które ze względu na miejsce pochodzenia, lubią ciepło.
Dobrze rozwijają się i owocują, gdy gleba ma temperaturę 22-25 stopni Celsjusza. Może mieć ona odczyn od obojętnego po lekko kwaśny. Pomidorom szkodzi zimno i przymrozki, dlatego w polskim klimacie często uprawia się je w szklarniach.
Pomidory — morfologia i anatomia
Pomidory osiągają wysokość od 300 do 400 cm. Mają:
- wzniesione i owłosione łodygi. Są sztywne, lepkie, wieloosiowe i wypuszczają pędy boczne. Natomiast pęd główny wytwarza kwiatostan, po czym przestaje rosnąć.
- kwiaty zebrane w skrętki z 5 płatkami. Są one żółte i mają pręciki z pyłkiem, który powinien trafić do znajdującego się w nich słupka. Dochodzi wtedy do zapylenia, co umożliwia powstanie owoców – dojrzewających pomidorów;
- kuliste, podłużne lub żebrowane i mięsiste owoce – jagody. W zależności od odmiany mogą mieć kolor czerwony, ciemnoczerwony, pomarańczowy, a nawet żółty i czarny. Mają różną wielkość i średnicę od 20 do 100 mm. Wewnątrz pomidorów znajduje się śluzowaty płyn i małe nasiona. Za kolor owoców odpowiada likopen, który w procesie dojrzewania stopniowo zastępuje chlorofil.
Pomidor — popularne odmiany
- Wielkoowocowe odmiany gruntowe pomidorów – należą do nich m.in. popularne ‘Giant’, które rodzą owoce ważące do 250 g i są odporne na brunatną plamistość liści. Natomiast pomidory ‘Jawor’ to odmiana wczesna, z której rozwijają się kulisie pomidory bez piętki.
- Odmiany koktajlowe pomidorów – np. ‘Koralik’. Owoce są gęsto osadzone na pędach rośliny. Mają kulisty kształt i niewielki rozmiar – średnicę o ok. 3,5 cm. Są chętnie uprawiane ze względu na walory smakowe oraz na odporność na zarazę ziemniaka.
- Odmiany malinowe pomidorów – soczyste, okrągłe i słodkie. Pomidory ‘Faworyt’ rodzą owoce ważące do nawet 500 g. Natomiast ‘Bawole serca’ mają niewiele pestek, bardzo miękki miąższ, są duże i uważane za jedną z najsmaczniejszych odmian. ‘Malinowy Ożarowski’ to odmiana wytwarzająca wyjątkowo mięsiste i różowe owoce.
Ochrona i zagrożenia dla pomidorów
Pomidorom zagrażają:
- zaraza ziemniaczana – to choroba wywołana przez grzyb Phytophthora infestans. Objawia się dużymi, wodnistymi plamami na liściach. Zarażone nią pomidory pokrywają się twardym, brunatnym nalotem, który przenika do ich wnętrza. Choroba ta często bywa przyczyną utraty całych roślin;
- sucha plamistość liści – objawia się ona występowaniem na liściach ciemnobrunatnych plam. Z czasem zasychają one i wykruszają się. Prowadzi to do obumierania rośliny;
- szara pleśń – wywołuje ją grzyb Botrytis cinerea. Zarażone nią rośliny mają szarozielone lub żółte plamy na liściach i stopniowo obumierają.
Pomidory są również atakowane przez szkodniki. Należą do nich mszyce, które mogą żerować na wszystkich częściach roślin, a także słonecznica orężówka, nicienie, wciornastki i przędziorki. Podczas uprawy polowej istnieje zagrożenie inwazją stonek.
Pielęgnacja pomidorów
Pomidory wymagają regularnego podlewania. Należy nawadniać je minimum raz w tygodniu. W czasie suszy, gdy ziemia szybciej staje się sucha, należy podlewać je częściej (nawet co drugi dzień). Pomidory potrzebują szczególnie dużo wody w okresie zawiązywania owoców i kwitnienia.
Rośliny te wymagają nawożenia. Można wykorzystywać do tego nawóz naturalny (kompost, obornik) lub sztuczny. Preparaty mineralne stosuje się 3 tygodnie po posadzeniu rozsady. Zaleca się wykorzystywanie produktów stworzonych z myślą o nawożeniu pomidorów – o odpowiednich proporcjach azotu, fosforu, wapnia i innych składników odżywczych.
Sadzonki należy podwiązywać, jak tylko zaczną się rozrastać.
Wykorzystuje się do tego paliki, bambusowe tyczki lub sznurki. By dobrze rosły, przycina się (uszczykuje) ich pędy i zostawia tylko jeden, dwa lub trzy z nich. Natomiast aby przyspieszyć wzrost owoców, sadzonki pomidorów ogławia się, czyli ścina się ich wierzchołki wzrostu.
Ciekawostki o pomidorach
- W Polsce pierwsze pomidory wyhodowano w Warszawie pod koniec XIX wieku. Jednak ich spożywanie stało się popularne dopiero po II wojnie światowej.
- Największy wyhodowany pomidor na świecie należy do odmiany Delicious. Miał ponad 3 kg wagi. Został 28 lat temu wpisany do Księgi Rekordów Guinnessa.
- Pomidor Reisetomate jest uważany za najdziwniejszą odmianę tej rośliny. Składa się on z kilku, a nawet z kilkunastu pomidorków koktajlowych, które są połączone ze sobą.
- Niedojrzałe pomidory są trujące. Wynika to z wysokiej zawartości tomatyny.
- Pomidory są bogatym źródłem witamin – A, E, K, C, a także związków fenolowych, beta-karotenu i luteiny.
- Likopen znajdujący się w pomidorach wspomaga profilaktykę nowotworów, a zwłaszcza raka piersi, prostaty i trzustki.
- We Francji w XVIII wieku pomidory uważano za afrodyzjaki.
- Pomidory są wyjątkowo niskokaloryczne. W ich 100 g znajduje się zaledwie 18 kcal. Wynika to m.in. z wysokiej zawartości w nich wody – stanowi ona aż 95% tych warzyw.
- Pomidor trafił na europejskie stoły w XVI w. Przywieźli go z Meksyku hiszpańscy żeglarze.
- La Tomatina to hiszpańskie święto pomidorów obchodzone w Hiszpanii w ostatnią środę sierpnia.
