Jeżowce
Jeżowce (Echinoidea) są gromadą morskich zwierząt, które są zaliczane do typu szkarłupni. Charakteryzują się kulistym i ubarwionym ciałem gęsto pokrytym kolcami. Jeżowce Zamieszkują strefę denną wód słonych. Najwięcej spotkamy ich na wybrzeżu Adriatyku w Chorwacji.
Jeżowce - najważniejsze informacje
Gdzie są jeżowce?
Jeżowce żyją w wodach o zasoleniu większym niż 20‰. Występują we wszystkich strefach geograficznych, ale najwięcej ich można spotkać w klimacie tropikalnym i subtropikalnym. Zajmują piaszczyste, muliste oraz skaliste i denne siedliska. Żyją zarówno w strefie przybrzeżnej, jak i nawet 7000 m pod powierzchnią wody.
Jeżowce zasiedlają chorwackie wybrzeża Morza Adriatyckiego. Występują w Portugalii, w strefie przybrzeżnej Atlantyku, a także w Danii, Holandii, Belgii i w Wielkiej Brytanii – w południowej części Morza Północnego.
Zasiedlają też Morze Śródziemne. Pojawiają się również w zachodniej części Bałtyku.
Co jedzą jeżowce?
Jeżowce żywią się roślinami, glonami, bezkręgowcami oraz detrytusem, czyli drobnoszczątkową, martwą materią organiczną. W poszukiwaniu pożywienia przemieszczają się po dnach zbiorników wodnych. Poruszają się wtedy z prędkością od 2 do 20 cm/min.
W ciągu roku samice składają w wodzie ok. 20 mln jaj. Natomiast samce „uwalniają” do mórz i oceanów plemniki. Zapłodnione jaja stają się blastulami, a niedługo potem larwami będącymi składnikami planktonu. Stadium larwalne trwa kilka miesięcy. Po tym czasie larwa opada na dno morza lub oceanu i w ciągu zaledwie godziny (!) przeobraża się w dorosłego osobnika.
Jak wyglądają jeżowce?
Średnica jeżowców wynosi zwykle od 6 do 12 cm. W przypadku niektórych gatunków ma ona zaledwie kilka milimetrów. Są też osobniki o średnicy 35 cm.
Ciało jeżowca może mieć kształt kulisty lub półkulisty, jajowaty, sercowaty albo podkowiasty. Może być białe, zielone, czarne, szkarłatne lub wielokolorowe. Pokrywają je kolce, które pomagają tym zwierzętom poruszać się po dnach wód.
Na spodniej (oralnej) części jeżowców znajduje się otwór gębowy z aparatem żującym nazywanym latarnią Arystotelesa. Składają się na niego 5 małych ząbków, wapienne szczęki oraz mięśnie. Dzięki latarni Arystotelesa jeżowce mogą rozdrabniać, zdrapywać i łapać pokarm. Odbyt tych szkarłupni znajduje się na grzbiecie.
Niektóre gatunki mają również narząd raniący tzw. pedicellaria, który jest wypełniony toksycznym jadem.
Czy jeżowce są pod ochroną?
Jeżowce żyją tylko w czystych wodach i w niektórych miejscach na świecie są pod ochroną. Nie dotyczy to jednak Chorwacji, w której jest ich bardzo dużo. Natomiast naturalnym wrogiem jeżowców są wydry morskie.
Czy jeżowce są niebezpieczne?
- Spotkanie z jeżowcem może być bardzo nieprzyjemne. To zwierzęta, które mają niezwykle ostre kolce, które potrafią przebić skórę. Wystarczy nadepnąć na kolczastego szkarłupnia np. w czasie kąpieli w morzu, aby się zranić.
- Jad jeżowców jest niebezpieczny dla ludzi. Może on spowodować drgawki, osłabienie, bóle mięśni, a nawet paraliż.
- Szczególnie groźne dla człowieka są jeżowce Toxopneustes pileolus, należące do rodzaju Tripneustes oraz rodzin Echinothuridae i Diadematidae. Ich jad może w skrajnych przypadkach spowodować śmierć przez uduszenie.
- Jeżowiec Strongylocentrotus franciscanus może żyć aż 205 lat!
- W Grecji jeżowce uważa się za przysmak. Wzbogacają smak zup z owoców morza, są jedzone z dodatkiem oliwy, soku z cytryny i cebuli. Natomiast ikra jeżowca bywa składnikiem sushi i sashimi. Jest również uważana za afrodyzjak i ma rzekomo wydłużać życie.
