Cietrzew

Cietrzewie zamieszkują lasy iglaste północnej i środkowej Azji oraz Europy. Występują na terenie od Wielkiej Brytanii po wschodnie krańce Syberii. 

W Polsce ich populacja jest niewielka i regularnie się zmniejsza. Ptaki można spotkać w Sudetach i Karpatach Zachodnich oraz w Borach Dolnośląskich i w Puszczy Augustowskiej. 

Najwięcej cietrzewi żyje w Rosji i w Skandynawii. 

Cietrzewie żyją w stadach. Składają się one z osobników tej samej płci. Wyjątkiem jest okres godowy, czyli czas od marca do czerwca. To wtedy samce konkurują ze sobą o samice, prezentując swoje wdzięki. Spotykają się na łąkach, polanach lub torfowiskach i kuszą płeć przeciwną, rozkładając ogony, strosząc pióra i wydając charakterystyczne dźwięki. 

Zapłodniona samica zakłada gniazdo bezpośrednio na ziemi. Składa do 14 jaj i wysiaduje je przez 25 dni. Młode pozostają pod opieką matki do rozpoczęcia zimy.

Cietrzewie żywią się owadami, małymi bezkręgowcami, jagodami, borówkami czy malinami. Zimą podstawą ich diety są nasiona oraz pąki pojawiające się na drzewach. 

Ptaki te lubią zajmować paprzyska, czyli tereny, na których znajduje się piach i żwir. Piasek pomaga tym zwierzętom utrzymać higienę – cietrzewie zażywają w nim „suchych kąpieli”. Natomiast żwir to składnik ich diety – jedzą go, aby wspomóc trawienie pokarmów. 

Cietrzewie to ptaki, które ważą od 750 do 1400 gramów. Długość ciała samców cietrzewi wynosi ok. 62 cm, natomiast samic ok. 48 cm. Ptaki te wyróżnia wyraźny dymorfizm płciowy. 

Samce mają czarne upierzenie z metalicznym połyskiem, a nad okiem charakterystyczny fragment czerwonej skóry. Jest to tzw. róża.  Samice są brunatne. Na ich upierzeniu widać poprzeczne, rude prążkowanie. Ogon samic jest wygięty w kształt liry i ma wcięcie na środku. 

Nogi cietrzewi są krótkie. Mają upierzony skok i są zakończone 4 palcami. 3 z nich są długie i skierowane do przodu, a czwarty jest mniejszy i skierowany do tyłu. Znajdują się na nich drobne piórka, które ułatwiają cietrzewiom chodzenie zimą po śniegu.

Zgodnie z ustaleniami Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody cietrzew jest uznawany za gatunek najmniejszej troski. W Polsce od 1 kwietnia 1995 roku znajduje się pod ścisłą ochroną – do tego dnia był on ptakiem łownym. Dziś znajduje się na Czerwonej liście ptaków Polski jako gatunek zagrożony.

Przyczyną zmniejszenia populacji cietrzewi są niszczenie ich naturalnych siedlisk (np. osuszanie torfowisk, wycinanie zarośli na obrzeżach ostoi gatunku i zalesianie łąk), a także zmiany klimatyczne. Naturalną konkurencją dla tych ptaków są bażanty. Cietrzewie padają również ofiarą lisów, jenotów, norek amerykańskich, kun i szopów praczy.