Zagadka powstania tyranozaura wyjaśniona. Wiemy, skąd wziął się gatunek

O przodkach tyranozaura wiemy sporo. Jasne jest, że pochodzili z Azji. To na tym kontynencie istniały wczesne, pierwotne tyranozauroidy takie jak chiński guanlong sprzed 160 mln lat czy znaleziony na Syberii i żyjący w podobnym czasie kileskus. Długość kileskusa, który mógł żyć w dzisiejszej Rosji około 168 mln lat temu, szacuje się na 4-5 metrów. Gualong był jeszcze mniejszy, może 3 do 3,5 metra.

To z tych drapieżników o niewielkich - jak na jurę - rozmiarach wyłoniła się grupa nie największych, ale jednych z największych, a przynajmniej najbardziej rozpoznawalnych mięsożernych dinozaurów, jaką są tyranozaury.

Korzenie tej grupy na pewno tkwią w Azji i stamtąd tyranozauroidy musiały przywędrować na dzisiejszy kontynent amerykański. Zresztą na terenie Azji na koniec epoki kredy żyły także potężne drapieżniki blisko spokrewnione z tyranozaurem, chociażby mongolski Tarbosaurus bataar, bliźniaczo niemal do niego podobny.

Tyranozaur rex, symbol epoki kredy i ostatnich dni istnienia świata dinozaurów, to zwierzę kojarzone głównie z Ameryką Północną. Jak już pisaliśmy w Zielonej Interii, naukowcy spierają się, ile właściwie gatunków samego tyranozaura można wyróżnić.

Niektórzy twierdzą, że trzy, w tym Tyrannosaurus imperator, nieco różniący się od Tyrannosaurus rex. Inni są zdania, że jednak jeden, który nie miał zbyt wiele czasu na ewoluowanie. Pojawił się krótko przed wymarciem wszystkich dinozaurów.

Kiedy? Badania przeprowadzone przez University College London sugerują, że po wielkim ochłodzeniu, do którego doszło w kredzie około 92 mln lat temu. Zdaniem naukowców, nowo powstały gatunek był lepiej przystosowany do chłodu i niższych temperatur niż poprzednicy. To dość czytelna sugestia, że tyranozaur był jednak pokryty piórami. Nie wiemy tego na pewno, nie ma dowodów, są jedynie poszlaki, które mają odbicie w wielu współczesnych jego rekonstrukcjach.

O badaniach nad powstaniem tyranozaura można przeczytać w "Royal Society Open Science". Czytamy tu, że gatunek tyranozaur rex wyłonił się 70 mln lat temu, co by wskazywało na to, że istniał na świecie przez 4 mln lat (czyli dłużej niż ludzie czy mamuty).

Skąd się wywodzi? Korzeniami tkwi w Azji, ale powstał już na terenie dzisiejszej Ameryki Północnej, na kontynencie zwany Laramidą. Obejmował on zachodnią część obecnych Stanów Zjednoczonych, Kanady i Meksyku. Od przeciwległego kontynentu zwanego Appalachią oddzielało go Wielkie Morze Wewnętrzne.

"Pochodzenie Tyrannosaurus rex jest było szeroko dyskutowane przez świat nauki, ale sam rodzaj najprawdopodobniej powstał już w Ameryce Północnej, chociaż jego bezpośredni przodkowie migrowali tu z Azji" - czytamy w badaniach brytyjskich naukowców.

Zwracają oni uwagę na Tyrannosaurus mcraeensis - domniemany gatunek tyranozaura odkryty i zidentyfikowany w Ameryce Północnej w zeszłym roku. Miał on żyć tu 73 do 71 milionów lat temu jako najstarszy z gatunków tyranozaura. Pisaliśmy o tym nadzwyczajnym odkryciu w Zielonej Interii w styczniu 2024 r.

Brytyjczycy patrzą na to inaczej. Ich zdaniem, wcześniejszy wiek szczątków tego gatunku znalezionych w Nowym Meksyku jest efektem sedymentacji, czyli opadania ich w głębsze warstwy skał pod wpływem grawitacji. Ten gatunek mógł być młodszy.

Jak czytamy, gigantyzm ewoluował niezależnie od siebie wśród tyranozauroidów i to w wielu miejscach, w wielu epokach. Potencjalnie był napędzany przez chłodniejszy klimat, co potwierdza ideę, że dysproporcja w wielkości dinozaurów była reakcją na zmiany klimatyczne.

Tyranozaur rex osiągał 13 metrów długości (inne szacunki mówią o 14, nawet 15 metrach), musiał ważyć od 4 do 8 ton. Nie był największym mięsożercą mezozoiku, ale należał do światowej czołówki. No i był jednym z ostatnich dinozaurów oraz teropodów tych rozmiarów.

Ewoluował w stronę wielkiej masy, dzięki której utrzymywał potężną głowę z wielkimi szczękami. To ona, a nie pazury jak u innych mięsożerców była jego podstawowym orężem. Stąd przednie kończyny tyranozaura tak bardzo skarlały. Nie były mu potrzebne.

Wiele wskazuje na to, że o ile tyranozaur rex wyewoluował już w Ameryce Północnej, to jednak jest mocniej spokrewniony ze swoimi azjatyckimi kuzynami jak tarbozaur niż tymi żyjącymi już w Ameryce jak daspletozaur.

Naukowcy zwracają uwagę na to, że o ile w Ameryce Północnej tyranozaury pod koniec kredy zupełnie zdominowały świat drapieżników i stały się wiodącymi mięsożercami szczytowymi, to na innych kontynentach np. w Ameryce Południowej czy Australii nić podobnego nie wystąpiło. Tam nadal rozwijały się inne formy megaraptorów, typowych dla Gondwany.

Ciekawa jest konkluzja badań, bowiem brytyjscy paleontologowie sugerują, że szczątki bezpośredniego przodka tyranozaura wciąż leżą gdzieś w skałach na terenie Azji. Nie zostały odnalezione.