Te niezwykłe owady potrafią skraść serce. Niezwykły popis świtezianek
Oprac.: Katarzyna Nowak
Niezwykłe ważki świtezianki, choć są w Polsce gatunkiem występującym powszechnie, potrafią skraść serce. Ich metalicznie niebieska barwa to niejedyna zaleta tych przepięknych owadów.
Mowa nie o nimfach wodnych znanych z "Balladyny", ale rzeczywiście polskie ważki są także mieszkankami rzek i stawów. Błyszczące świtezianki są nazywane "ważkami motylami". Podobieństwa między nimi dotyczą zarówno kolorowych, nasyconych barw, jak i lotu. Świtezianki latają bowiem podobnie do motyli - składają skrzydła wzdłuż ciała, a nie jak większość ważek, czyli na boki.
Gody ważek w kształcie serca
Gody ważek są spektaklem wyjątkowym. Podczas nich samiec przytrzymuje partnerkę za przedtułów, a para w miłosnym akcie układa się przy w kształt serca. Ważki tworzą tzw. tandem kopulacyjny. Sam akt trwa u ważek od kilku minut nawet do kilku godzin.
Samice po akcie miłosnym składają jaja do wody lub tkanek roślin. Samce świtezianek to tzw. obserwatorzy. Preferują siedzenie i wypatrywanie przeciwnika. Inne gatunki preferują tzw. kontrolowanie terenu i oblatują go, aby skontrolować sytuację. Podczas składania jaj przez samicę, samce ważki często jej towarzyszą, aby odstraszyć potencjalnych przeciwników (samica może kopulować z kilkoma samcami).
Gdzie znaleźć świteziankę w Polsce?
W Polsce występują dwa gatunki z rodziny świteziankowatych (Calopteryx): świtezianka dziewica (C. virgo) i świtezianka błyszcząca (C. splendens). Świtezianka błyszcząca jest najczęściej spotykana nad brzegami rzek i strumieni. Samca można rozpoznać po metaliczno niebieskim ubarwieniu, a samicę po zielonym lub brunatnym.
Świteziankę dziewicę można spotkać w prawie całym kraju, także w górach nawet na wysokości 1350 m n.p.m. W środkowej Polsce ważka występuje jednak sporadycznie. Barwy świtezianki modrej są podobne do tych, jakimi może pochwalić się błyszcząca, ale u samców można zauważyć ponadto przenikanie barw - czerwonej i niebieskiej.
W lecie obserwacja świtezianek jest prostsza. Nad wodą można spotkać masę tych urkoliwych owadów. "Nie są zbyt płochliwe, a samce broniąc swojego terytorium często przesiadują w tych samych miejscach i wracają do nich nawet po spłoszeniu" - informuje Biebrzański Park Narodowy, w którym można podziwiać często świteziankę błyszczącą.
Są bardzo pospolite nad rzekami i stawami, zwłaszcza blisko otwartej wody. Nie sposób ich pomylić z innymi owadami. Wyróżnia je metalicznie niebieskie ubarwienie u samców i metalicznie zielone lub brunatne u samic. Dwa gatunki, które występują w Polsce najłatwiej odróżnić po ubarwieniu samców, co przedstawiono na filmie. Nad brzegami Biebrzy łatwiej spotkać świteziankę błyszczącą (lśniącą) niż ś. dziewicę (modrą).
Świtezianki mogą się także pojawiać przy domowych oczkach wodnych. To dobra okazja do przyjrzenia się tym pięknym owadom.
