Owady

Aktualizacja

Owady (Insecta) są niezwykle zróżnicowaną gromadą zwierząt. Żyją we wszystkich środowiskach lądowych. Wiele z nich jest także przystosowanych do życia w wodzie. Jako jedne z pierwszych zwierząt nauczyły się latać, co znacznie poszerzyło zakres ich występowania.

Pszczoły odgrywają bardzo istotną rolę w zapylaniu ponad 77% gatunków roślin uprawnych na świecie. 123RF/PICSEL

Owady - najważniejsze informacje

Gromada:

owady

Typ:

stawonogi

Królestwo:

zwierzęta

Owady — występowanie i środowisko

Owady można spotkać zarówno na lądzie, jak i w wodzie, w powietrzu, na odchodach i zwłokach, na żywych organizmach zwierzęcych i roślinnych oraz pod ziemią. Są przystosowane do życia zarówno w zimnych, umiarkowanych, jak i w gorących strefach klimatycznych.

Owady — tryb życia i zachowanie

Owady żywią się różną materią. Wiele z nich spożywa pokarm roślinny, np. liście, igły drzew iglastych, korę, owoce, pąki, a nawet martwe drewno. Istnieją także gatunki, które są pasożytami i żywią się kosztem swoich żywicieli. Ze względu na zdolność do lotu i znaczą elastyczność owady mogą zamieszkiwać nawet najdrobniejsze zakamarki i szczeliny. Bardzo szybko się rozmnażają w wyniku tzw. gradacji. W rezultacie w jednym sezonie może się pojawić tysiące nowych insektów.

Owady mają bardzo duże znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania całego środowiska. W zależności od gatunku odpowiadają za:

zapylanie roślin użytkowych,
poprawę struktury gleby przez kopanie w niej,
ochronę roślin przed szkodnikami,
produkowanie różnych surowców, np. miodu,
oczyszczanie gleby z martwej materii organicznej.

Jednocześnie owady mogą wyrządzać wiele szkód, zwłaszcza w uprawie warzyw czy owoców. W wyniku swojej działalności często niszczą rośliny i uzyskane owoce, prowadzą do strat w zbiorach, a także rozprzestrzeniania się groźnych chorób, np. malarii.

Owady — anatomia

Owady są niezwykle zróżnicowane pod względem ich wyglądu. Jednak ciało mają zawsze bardzo podobne. Dzieli się na trzy odcinki:

głowę — składa się z dwóch części: mózgowej i twarzowej. W tej drugiej znajdują się narządy gębowe;
tułów — to przedni odcinek ciała, który składa się z trzech mniejszych części: przedtułowia, śródtułowia i zatułowia. Każda z nich ma parę odnóży. W zależności od gatunku mogą być kroczne (występują np. u much), grzebne (u turkuci podjadków), skoczne (np. u pcheł), chwytne (np. u modliszki), pływne (np. u pływaka żółtobrzeżka) czy bieżne (np. u karaczanów. U owadów uskrzydlonych na środku i na końcu znajduje się również para skrzydeł;
odwłok — może się składać z maksymalnie 12 elementów.

Te zwierzęta przechodzą kilka złożonych przemian, aby z jaja przeobrazić się w postać dorosłą, czyli imago. Wyróżnia się dwa typy przeobrażenia:

zupełne — następuje m.in. u motyli, chrząszczy, błonkówek czy muchówek. Składają się z czterech stadiów rozwojowych: jaja, larwy, poczwarki i osobnika dorosłego;
niezupełne — te zwierzęta przechodzą przez trzy stadia rozwojowe: jaja, poczwarka i osobnik dorosły. Pośrednim stadium rozwojowym jest larwa, która wygląda niczym dorosły okaz.

Rozmiary ciała owadów sięgają od 0,25 mm do 350 mm.

Ochrona i zagrożenia dla owadów

Choć owady potrafią się bardzo intensywnie rozwijać, wiele z nich jest zagrożonych wyginięciem. Dobrym przykładem są pszczoły, które odgrywają bardzo istotną rolę w zapylaniu ponad 77% gatunków roślin uprawnych na świecie! Za ich wymieranie odpowiadają:

globalne nadmierne używanie pestycydów, które prowadzi do niszczenia dziko żyjących okazów,
deforestacja lasów, przez co pszczoły nie mają miejsca do zdobywania pożywienia,
choroby pszczół, których jest coraz więcej,
uboga dieta spowodowana przez coraz mniejszą dostępnością roślin kwitnących;
zanieczyszczenie powietrza spowodowane postępującą urbanizacją.

Jednak nie tylko pszczoły są zagrożone wygięciem. Na liście można znaleźć także trzeplę zieloną, łątkę ozdobną, modliszkę zwyczajną, pływaka szeroko brzeżka, krawca głowacza, modraszkę gniadą, strzępotka Hero itd. Dokładna lista znajduje się na stronach rządowych.

Ciekawostki o owadach

Czy mrówki śpią?

Tak. Długość snu mrówki zależy od jej pozycji w gnieździe. Zwykłe robotnice śpią ok. minutę. Drzemki urządzają sobie ok. 160 razy w ciągu doby, co daje łącznie ok. 2 godzin i 40 minut snu. Nieco dłużej śpią królowe. Ich sen trwa ok. 6 minut. W ciągu doby zasypiają ok. 90 razy. W sumie to ok. 9 godzin.