Oto zwierzęta uznane za wymarłe w 2023 roku. Na Hawajach mamy pogrom
W gronie zwierząt uznanych oficjalnie za wymarłe w 2023 roku sporą część stanowią ptaki. Pożegnaliśmy się ze zdumiewająco dużą liczbą endemitów na Hawajach. To w zasadzie pogrom czy też oficjalny pogrzeb dawnej fauny hawajskiej, oznaczający że dla rodzimych gatunków nie ma już nadziei. To jak uznanie za zmarłego w przypadku ludzkiego prawa.
Rzecz jasna, przyroda może każdemu sprawić niespodziankę, ale lista gatunków uznanych za wymarłe i to nie tylko na wolności, ale w ogóle to lista dość sztywna. Niekiedy trafia się "efekt Łazarza", gdy pogrzebany już gatunek wrócił do życia i został znaleziony w jakimś miejscu na świecie, ale to jednak przypadki rzadkie. Z tymi zwierzętami, które znalazły się na liście raczej powinniśmy się pożegnać na dobre.
A lista na 2023 rok obejmuje np. dziesięć gatunków ptaków, trzy gatunki ryb i jeden gatunek ssaka. Jest nim rudawka guamska, nietoperz spotykany niegdyś na wyspie Guam na Pacyfiku. Od chwili jej opisania w latach trzydziestych złapano tylko trzy osobniki, ostatni żywy okaz był samicą złapaną w 1967 roku. W 1968 roku trafił w ręce naukowców zabity osobnik tej rudawki i to był ostatni przypadek, gdy w ogóle ją widziano. Po 55 latach od tamtej chwili nietoperz uznany został za wymarły.
Do jego zagłady przyczyniły się zmiany w środowisku, sadzenie inwazyjnych roślin, polowania miejscowej ludności Czamorrów, dla których rudawka stanowiła przysmak, wreszcie konkurencja ze strony rudawki mariańskiej - nawiasem mówiąc, także poważnie zagrożonej wymarciem.
Nie ma już wariatka i płaszczki z Jawy
Wśród ryb akt zgonu wystawiono wariatkowi z Ohio w USA. Wariatki to nieduże sumiki słodkowodne znane zwłaszcza z Ameryki Północnej. Szczególnie znany jest wariatek smolisty. Gatunek Noturus trautmani ostatni raz był widywany w Big Darby Creek, dopływie Scioto w stanie Ohio. Ostatni raz widziano tę rybę w 1957 roku.
Skreślono także gambuzję z gatunku Gambusia georgei z rzeki San Marcos w środkowym Teksasie. Gambuzje to nieduże rybki niekiedy hodowane w akwariach. Tej już nie da się hodować. Nieduże zwierzę ostatni raz widziano w 1983 roku i po 40 latach uznano tę rybę za wymarł.
Nagrobek został też postawiony płaszczce jawajskiej, o czym niedawno informowaliśmy. Płaszczka jawajska była ostatni raz widziana prawdopodobnie w XIX w. Przyrodnik Eduard von Martens miał zobaczyć ją martwą na targu rybnym w Dżakarcie w latach 60. XIX w. Von Marten nie wiedział, że będzie naukowcem, który zobaczy ten okaz ostatni raz. W 2023 roku byliśmy świadkami intensywnych poszukiwań przeprowadzonych przez Julię Constance, w wyniku którego nie znaleziono żadnych osobników. To oprowadziło to do uznania gatunku za wymarły przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody (IUCN).
Hawaje opłakują swoje ptaki
Przerażający pogrom mamy wśród ptaków, gdzie za ostatecznie wymarłe po wielu latach poszukiwań uznane zostało aż osiem gatunków hawajek, czyli endemicznych ptaków Hawajów. Te różnorodne ptaki rozwinęły na Hawajach wiele form i gatunków niczym darwinki, czyli zięby Darwina na Galapagos. O ile jednak wiele darwinek udało się na Galapagos ocalić poprzez ochronę, to los hawajek był przesądzony. Zmiany na Hawajach w XIX i XX wieku, ekspansja ludzi, presja przywleczonych tu zwierząt (koty, szczury, mangusty, gronostaje) i niszczenie środowisk okazały się zabójcze.
Hawajki zwane czasem drepanisami należą do łuszczaków i były przez lata wiodącą grupą zwierząt na tych wyspach. Dla rdzennych mieszkańców stanowiły cześć tradycji, mitologii, ich piórami przystrajano stroje. Chociażby czerwonawymi piórami hawajki cynobrowej, którą ostatni raz widziano w 1988 roku. Plan jej hodowli w niewoli runął, gdyż nie znaleziono żadnego gniazda albo jajek. Ptak otrzymał status wymarłego.
Za wymarłą uznano także efektowną hawajkę samotną, która żyła endemicznie na wyspie Kauai i od 1965 roku jej nie widziano. Ten ptak miał niezwykły dziób, którym wydobywały nektar i owady z wnętrza kwiatów. Charakterystyczny dla tego ptaka był wyraźny dymorfizm płciowy - różnice między samcami i samicami. Samce miały dłuższe dzioby i oliwkowy kolor piór.
Hawajka czarnokantarowa, zwana na Hawajach nukupuʻu, wydawała nieco podobnie, chociaż nie miała tak długiego dzioba jak krewniaczka. Przypominała cytrynowego pełzacza i nie widziano jej od 1989 roku. Poszukiwania w rezerwacie przyrody Alakai na wyspie Kauai. Zakładano, że do wyginięcia ostatnich nukupuʻu mogły przyczynić się huragany, w tym huragan Iniki, który spustoszył Hawaje we wrześniu 1992 roku. We wrześniu 2021 r. US Fish and Wildlife Service zaproponował zmianę statusu ptaka na EX, czyli wymarły i niestety w październiku tego roku wniosek przyjęto. Podobnie jak wniosek w sprawie jej krewniaczki, hawajki leśnej z Maui.
Wymarły jest także od tego roku nieduży i upierzony czarno reliktowiec mały, który żył niegdyś na Kauai i nosił oryginalną hawajską nazwę Oʻoʻaʻa. Ten niezwykły ptak wróblowy zakładał gniazda w norach. W 1981 roku napotkano jedną parę, a w 1985 roku jednego samca - był to ostatni odnotowany osobnik. Po raz ostatni słyszany był w 1987 roku. W tym roku go pożegnaliśmy.
Pożegnany został także klarnetnik krótkodzioby, wykończony zapewne przez szczury, świnie, choroby i wycinkę lasów. Ten ptak należał do drozdów i od 1991 roku pogłoski o jego istnieniu były już tylko legendami. Drozd ten żywił się lokalnymi owocami i miał przepiękny głos, przypominający właśnie dźwięk klarnetu. Już go nie usłyszymy na żywo.
Status wymarłych otrzymały także przepiękna czerwonawa hawajka płomienna z Molokai, widziana ostatni raz w 1963 roku, a także hawajka czarnolica, zwana poʻouli.
Na liście wymarłych znalazły się jeszcze dwa ptaki: szlarnik pacyficzny z wyspy Guam, którego nie widziano od 1083 roku i lasówka żółta, której nikt nie znalazł od 1964 roku. Lasówka ta wcześniej została uznana za wymarłą na Bahamach, a teraz - w południowo-wschodnich USA.
