Oryks szablorogi zawrócił znad przepaści. Polacy pomogli uratować gatunek
To wspaniałe wieści, bo po latach walki udało się przywrócić przyrodzie gatunek, który w stanie naturalnym wymarł. To oryks szablorogi, antylopa stanowiąca symbol niemalże biblijny, a dzisiaj niezwykle ważna w wielu krajach arabskich. Zoologowie ogłaszają z dumą, że reintrodukcja się na razie powiodła, a nie była łatwa. Pomagały ogrody zoologiczne, w tym np. zoo we Wrocławiu.
To jedno z najbardziej spektakularnych wydarzeń w tym roku. Powrót oryksa szablorogiego do przyrody jest sporym wydarzeniem i to nie tylko dla państw arabskich, stanowiących jego dawną ojczyznę. Także dla całego świata przyrody, w tym również dla Polski, która miała w tym swój udział.
Wspaniała antylopa skreślona z listy gatunków wymarłych
Oto jedna z najbardziej efektownych i najpiękniejszych antylop świata doczekała się właśnie zmiany statusu z EW, czyli "wymarły na wolności" na EN czyli "zagrożony". EW to status oznaczający koniec gatunku w stanie naturalnym, ale - jak się okazuje - nie jest on nieodwracalny. Nieodwracalny status to kolejny, ostateczny już stopień znany jako EX czyli całkowicie wymarły. Często dodaje się wtedy roniący dodatkowo mocne wrażenie znaczek †.
Oryks szablorogi zawrócił znad tej przepaści. Ten gatunek antylopy, znany przed zmianami polskiego nazewnictwa ssaków pod arabską nazwą algazel, niegdyś występował na rozległych obszarach Sahary i terenów subsaharyjskich.
Zwierzę w sposób absolutnie mistrzowski przystosowało się do życia na pustyni. Potrafi nie tylko obywać się długo bez wody i pokarmu, ale ma naturalny system regulowania metabolizmu i fizjologii ciała, którego można mu pozazdrościć. Algazele potrafią bowiem regulować pracę nerek, dzięki czemu oszczędzają one wodę. Regulują system pocenia, aby wody nie tracić i na dodatek - co absolutnie fenomenalne - regulują też temperaturę ciała. Potrafią ją same obniżyć. Zapewne mają jeszcze wiele innych niezwykłych zachowań dostosowawczych do życia w skwarze i suchym środowisku, których jeszcze nie poznaliśmy.
Oryks szablorogi wraca na Saharę
Od lat bowiem nie było oryksów szablorogich w naturze. Jeszcze na początku XXI wieku karmiliśmy się doniesieniami o jakichś osobnikach pojawiających się czy to w Nigrze, czy w Czadzie, czy w Sudanie, ale ostatecznie antylopa zyskała status EW jako wymarła na wolności. Na szczęście od lat trzymano ją w ogrodach zoologicznych i ośrodkach hodowli.
Pierwsza reintrodukcja oryksów szablorogich miała miejsce w 1985 roku, kiedy to 10 oryksów pochodzących z Zoo Marwell i z ogrodu zoologicznego w Edynburgu zostało wypuszczonych w Parku Narodowym Bou-Hedma w Tunezji. W 2007 roku dziesięć oryksów szablorogich z ogrodów zoologicznych w Ameryce Północnej i Europie, w tym dwa z zoo w Kansas City, zostało ponownie wprowadzanych do Tunezji. Uformowane stado początkowo trzymano za ogrodzeniem na terenie tunezyjskiego Parku Narodowego Dghoumes, gdzie były chronione przez rząd tunezyjski. Z czasem ogrodzenie miało zostać usunięte, by mogły migrować po Saharze.
Ochrona i przywrócenie tej antylopy największej pustyni świata jednak długo sie nie udawała. Konieczne było zawarcie umów przez wiele krajów saharyjskich i kompleksowe działania całego świata. Oryksy z czasem zostały wypuszczone na czterech, ogrodzonych obszarach chronionych w Tunezji i jednym w Senegalu. Do akcji włączył się specjalistyczne rezerwaty Ouadi-Rimé-Ouadi i Achim Faunal w Czadzie. Tam program realizowali Sahara Conservation Fund, rząd Czadu oraz agencja ochrony przyrody z Abu Dhabi w Zjednoczonych Emiratach Arabskich.
Polacy pomogli uratować oryksa
Szejkowie z Emiratów byli żywotnie zainteresowani reintrodukcją tego oryksa, bowiem planują odtworzyć u siebie populację spokrewnionego z nim oryksa arabskiego. Wymarły na wolności, został przywrócony pustyni w Arabii Saudyjskiej. Oryks arabski był pierwszym zwierzęciem z konwencji waszyngtońskiej CITES, któremu cofnięto status EW.
Do akcji odbudowy oryksa szablorogiego na wolności włączyły się także ogrody zoologiczne, w tym zoo we Wrocławiu, które teraz pisze z dumą: "To jedna z najważniejszych, jeśli nie najważniejsza dla nas informacja w tym roku. Oryks szablorogi wykreślony z listy gatunków wymarłych w naturze! Nie byłoby to możliwe, gdyby nie działalność ogrodów zoologicznych, takich jak nasz, a także Was - wspierających nasze zoo i Fundację ZOO Wrocław - DODO. Mamy swoją cegiełkę w tym historycznym sukcesie, gdyż wspieraliśmy program reintrodukcji oryksów. Takie piękne przykłady odpowiadają na pytanie - po co nam zoo? Właśnie po to!".
Państwami, które deklarują współpracę w sprawie przywrócenia tej pięknej antylopy Saharze są: Tunezja, Czad i Senegal jako liderzy programu, a także Niger, Algieria i Libia.
