Nie wszystkie słonie są tak samo mądre. Jeden gatunek ma wyraźną przewagę
To, że słonie to zwierzęta niezwykle inteligentne, wiemy nie od dzisiaj. Niemieccy naukowcy z Uniwersytetu Humboldta w Berlinie i Leibniz Institute for Zoo and Wildlife Research postanowili jednak sprawdzić, czy są różnice w tym względzie między słoniami żyjącymi w Azji i Afryce. I okazało się, że są zasadnicze.
Ostatnie słonie żyjące na świecie to relikt dawnych czasów, gdy wielkie trąbowce były dominującymi dużymi ssakami wielu ekosystemów. Jeszcze w epoce lodowcowej część z nich stanowiła o wyglądzie świata. Do czasów współczesnych przetrwały jednak tylko dwa - jak się do niedawna wydawało, a po zbadaniu DNA - trzy gatunki słoni.
Dwa z nich żyją w Afryce. To słoń afrykański trzymający się terenów otwartych i sawann, a także nieco mniejszy słoń leśny z Kotliny Konga i przyległych obszarów Gabonu, Kamerunu czy Republiki Środkowoafrykańskiej.
Natomiast w południowej Azji żyje słoń indyjski, który tylko pozornie jest podobny do afrykańskich krewniaków. W rzeczywistości ma mniejsze rozmiary, inną sylwetkę, odmienną wielkość uszu, a ciosy występują w jego wypadku rzadko u samic. Słonie z Azji i Afryki umieszczono zresztą w dwóch różnych rodzajach, co podkreśla ich odmienność.
Mózgi słoni zasadniczo się od siebie różnią
Dlatego niemieccy naukowcy z Uniwersytetu Humboldta w Berlinie i Instytutu Leibniza postanowili sprawdzić, czy różnice między tymi słoniami nie są aby głębsze. Sięgnęli po budowę układu nerwowego, mózgu i inteligencję.
Słonie z niej słyną. Świetnie kojarzą, pamiętają, są jednymi z najbardziej bystrych ssaków. Niemieckie badania opublikowane w "PNAS Nexus" wskazują jednak, że ta inteligencja jest zróżnicowana gatunkowo i ma inne podstawy anatomiczne. Budowa mózgu i móżdżka znanych obecnie gatunków słoni jest odmienna i uzasadnia jeszcze mocniej ich rozgraniczenie - przekonują badacze.
"Pomimo mniejszych rozmiarów ciała, dorosłe słonice indyjskie mają znacznie i znacząco cięższe mózgi niż dorosłe słonice afrykańskie" - zaobserwowali naukowcy. "Z kolei dorosłe samce słoni afrykańskich mają znacznie cięższe mózgi niż samice słoni afrykańskich; masa mózgu dorosłego samca słonia indyjskie pozostaje niejasna".
Badacze ustalili, że mózg słoni rośnie wyjątkowo szybko. Krótko po urodzeniu zwiększa swą masę trzykrotnie, co jest porównywalne jedynie z rozrostem mózgu ludzkiego noworodka. Wskazuje to niezbicie na bardzo ważną rolę doświadczenia i uczenia się w procesie rozwoju młodego zwierzęcia.
Słonie indyjskie prawdopodobnie mają więcej istoty szarej kory mózgowej niż słonie afrykańskie, a ich móżdżek jest stosunkowo mniejszy niż u słoni afrykańskich. Stanowi niespełna 20 proc. całości.
To dlatego słonie indyjskie łatwiej jest oswoić
Tak zasadnicze różnice w budowie mózgu pociągają za sobą wnioski dotyczące inteligencji tych trąbowców. U słoni indyjskich jest ona wyższa w pewnych obszarach, chociażby związanych z kontaktami z człowiekiem.
To może wyjaśniać, dlaczego słonie z Azji od tysięcy lat służyły ludziom do pracy i pomocy, a nawet do walki i dają się łatwo oswajać. U słoni afrykańskich sprawa jest o wiele trudniejsza i nigdy nie doszło do pełnego udomowienia tych zwierząt w Afryce. Gatunki te żyją inaczej, nie lubią ludzkiego towarzystwa, tworzą też inne struktury społeczne niż krewniacy z Azji.
Badania są o tyle interesujące, że pokazują pozostałości po dawnym, wielkim królestwie trąbowców. Z dziesiątków gatunków tych zwierząt zostały nieliczne i to w dwóch niezależnych od siebie pniach. Każdy z nich pozostał na świecie po innych przodkach i inaczej się rozwija.
Tygrys czy słoń mogą sprawić problemy. Czy znasz zwierzęta Azji?
