Bociany na śmieciówce. Zaczynają jeść coraz więcej odpadów z wysypisk
Wiele lat trwało uświadamianie ludzi, że bociany białe - wbrew rysunkom i obiegowym opiniom - bynajmniej nie jedzą głównie żab, a ich menu obejmuje głównie gryzonie i bezkręgowce. Okazuje się jednak, że i to powoli staje się nieprawdą. Analiza wypluwek bocianów wskazuje na to, że coraz częściej zamiast łąk, pól i mokradeł wybierają one na stołówkę... wysypiska śmieci. I zjadają resztki.
Badacze z Technical University of Munich i Czech University of Life Sciences Prague, Uniwersytetu Zielonogórskiego, Towarzystw Ornitologicznych: Małopolskiego i Śląskiego oraz Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu przeprowadzili badanie, w ramach którego przeanalizowali tzw. wypluwki, czyli naturalnie wypluwane przez bociany niestrawione resztki pokarmu. Wyniki opublikowano w czasopiśmie "Environmental Science and Pollution Research". A są zaskakujące.
Co jedzą polskie bociany?
"Analiza wypluwek to bardzo pracochłonne zajęcie, wymagające specjalistycznej wiedzy o tym jak zachowują się resztki pokarmu po przejściu przez przewód pokarmowy bociana, jednak dostarcza niesamowitych wyników" - wyjaśnia prof. Jerzy Karg z Uniwersytetu Zielonogórskiego, odpowiedzialny za opis składu diety z wypluwek. Zostawia je wiele ptaków, usuwających z ciał niestrawione resztki. A takie wypluwki to kopalnia wiedzy o diecie zwierząt.
To metoda nie tak łatwa, ale pozwala nie bazować na żołądkach martwych ptaków, z których niegdyś wydobywało się treść, aby zorientować się, co jadły.
Do zdobycia materiału z wypluwek konieczna jest współpraca wielu badaczy. Jedni zajmują się analizą składu wypluwek, inni muszą dostać się do gniazda, zebrać i przetransportować to, co ptaki zostawiły.
"Najłatwiej takie prace wykonać podczas obrączkowania młodych bocianów w gniazdach" - podkreślą współautorzy publikacji Joachim Siekiera z Grupy Silesiana i dr Kazimierz Walasz z Małopolskiego Towarzystwa Ornitologicznego, od lat zaangażowani w badania nad bocianem białym. Pomagali pracownicy firm energetycznych zarządzających liniami przesyłowymi i dzięki temu udało się zebrać wypluwki ze 117 gniazd bocianich położonych w południowej i południowo-zachodniej Polsce.
Wyniki zdumiały.
Bociany białe wcale nie jedzą dużo żab
- Gdyby zrobić uliczna sondę z pytaniem o to co zjada bocian, to zapewne najprostsze i najszybsze skojarzenie byłoby jedno - żaby. Otóż to dawno i nieprawda, bo żab jest zwyczajnie za mało na podstawowy posiłek, a tak naprawdę nigdy nie stanowiły one ulubionego dania bocianów - wyjaśnia prof. Piotr Tryjanowski z Katedry Zoologii Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. - A w diecie polskich bocianów, niestety łatwiej o znalezienie śmieci niż żab.
Śmieci w wypluwkach jest sporo, co pokazuje, że bociany stały się pożeraczami odpadków. Wiele z nich żeruje na wysypiskach i miejscach, gdzie śmieci są wyrzucane. Zjadają co popadnie, bowiem natura stworzyła bociany białe jako ptaki wszystkożerne. Podstawą ich diety są bezkręgowce, zwłaszcza prostoskrzydłe takie jak koniki polne czy szarańcza podczas zimowania w Afryce. Bociany zjadają także żuki czy tak nielubiane przez rolników turkucie podjadki. Bardzo ważne są dla nich dżdżownice, ale w skład diety wchodzą także gryzonie, ryjówki, krety, a także węże. Na dalszych miejscach są żaby, które również bociany jedzą, ale nie aż tak często jak myślimy. Widziano także bociany pożerające zające. Słowem: to całkiem szerokie menu.
Teraz poszerzyło się ono o śmieci i resztki, które wypierają dotychczasową zdobycz. - Nasze wyniki są doprawdy alarmujące i wskazują na szeroko rozpowszechniony problem zanieczyszczenia środowiska przez odpady produkowane przez człowieka, nawet w obszarach wiejskich - mówi prof. Tryjanowski. - Przecież to, co bociany zjadają, odzwierciedla stan naszego środowiska, i te wyniki są wyraźnym sygnałem, że musimy działać na rzecz ograniczenia zanieczyszczeń w środowisku.
Zjadanie śmieci może być też niebezpieczne dla ptaków. To ptaki połykające zdobycz w całości, zatem na wysypisku mogą połknąć plastik czy przedmioty, które mogą je zabić. Wiadomo, że duże niebezpieczeństwo stanowią dla nich np. gumki recepturki, które bociany biorą za dżdżownice. Te niebezpieczne przedmioty mogą doprowadzić do niestrawności a nawet śmierci ptaka.
