TOGETAIR 2022. Przeciwdziałanie zmianie klimatu. Jak ochronić świat?

Zmiany klimatyczne i ich skutki jako problem globalny były głównym tematem Debaty drugiej szczytu klimatycznego TOGETAIR 2022. Paneliści dyskutowali na temat przeciwdziałania zmian klimatycznych i wpływu człowieka na klimat.

Udział w debacie wzięli:

●      Edward Siarka, Sekretarz stanu, Pełnomocnik Rządu ds. Leśnictwa i Łowiectwa, Ministerstwo Klimatu i Środowiska   

●      prof. dr hab. Mirosław Miętus, Zastępca Dyrektora Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej - PIB, Stały Przedstawiciel Polski w Światowej Organizacji Meteorologicznej

●      prof. dr hab. Ewa Krogulec, Prorektor ds. Rozwoju, Uniwersytet Warszawski

●      dr hab. Piotr Szrek, Zastępca Dyrektora ds. Badań i Rozwoju, Państwowy Instytut Geologiczny - PIB

●      Paweł Mzyk, Zastępca Dyrektora ds. Zarządzania Emisjami, Kierownik Krajowego Ośrodka Bilansowania i Zarządzania Emisjami, Instytut Ochrony Środowiska - PIB  przedstawiciel Krajowego Ośrodka Zmian Klimatu

Pierwszy dzień w drugim studio rozpoczął dr hab. Piotr Szrek z Państwowego Instytutu Geologicznego, który przedstawił prezentację na temat zmian klimatu na Ziemi w perspektywie milionów lat:

“Żyjemy obecnie w jednym z chłodniejszych momentów w dziejach ziemi. Klimat charakteryzuje się tym, że jest zmienny i zmieniał się wielokrotnie - na chłodniejszy i z powrotem. Część z przyczyn tego jest całkowicie od nas, ludzi, niezależna."

“To co jesteśmy w stanie zmierzyć w zmianie klimatu to zawartość dwutlenku węgla. Zmieniała się jego zawartość w powietrzu w trakcie całej ewolucji - zmniejszona jego ilość w atmosferze związana jest np. z okresem, w którym rozwijała się roślinność. Jednocześnie mieliśmy wzrost tlenu w atmosferze. Rozwój życia na ziemi wiąże się więc nierozerwalnie z tym w jaki sposób zmieniał się klimat."

“Obecnie powinniśmy zbliżać się do kolejnego okresu zlodowacenia. Jednak temperatury rosną, ponieważ człowiek w wyniku swojej działalności gospodarczej uwolnił bardzo dużo węgla, który do tej pory wiązany był w skałach. Powoduje to wzrost zawartości dwutlenku węgla w atmosferze."

Odpowiadając na pytanie w jaki sposób możemy sprawić, by ilość dwutlenku węgla nie zwiększała się tak szybko, dr hab. Piotr Szrek stwierdził, że lasy nie są wystarczające do redukcji ilości CO2. Geolodzy mogą jednak wspomóc ochronę klimatu technologią CCS (carbon Structure and Storage) polegającą na składowaniu węgla w głębokich przestrzeniach geologicznych np. po wydobyciu ropy.

Skutki globalnego ocieplenia wpłyną gospodarkę na wielu państw, utrudniając ich rozwój oraz produkcję żywności - otworzył debatę Sławomir Krenczyk.

Co dzieje się z klimatem i co będzie się działo w najbliższym czasie?

Jako pierwszy wypowiedział się Edward Siarka: “Komisja Europejska w 2019 r. ogłosiła program zwany wszystkim jako Europejski Zielony Ład."

“W historii byliśmy już świadkami wielu dużych zmian jeżeli chodzi o klimat i temperaturę na Ziemi, niemniej to co jest widoczne na oczach wszystkich nas żyjących to są bardzo duże zmiany środowiskowe. Są związane z tym, że m.in. mamy dużo większą ilość CO2 w atmosferze w ostatnich 100 latach czy chociażby dużo większą zawartość azotu. O czym często się nie mówi, w ciągu ostatnich 100 latach zwiększyła się ona o 40%. Jest to informacja istotna, ponieważ obecność azotu oraz CO2 oznacza, że mamy większe tempo przyrostu drzew. Okres przybierania masy przez drzewa skrócił się. To powoduje z perspektywy czasu, że możliwości pochłaniania i wiązania CO2 przez polskie lasy są bardzo duże, ale uzależnione jest to od wszystkich zjawisk, które się wokół nas odbywają."

Edward Siarka dodał, że jeszcze 8-10 lat temu możliwość pochłaniania CO2 przez nasze lasy była bardzo dobra, ale obecnie jest to jedynie ok 20 mln ton CO2, czyli o połowę mniej niż przedstawiał dr hab. Szrek. Ma to być spowodowane przez zjawiska środowiskowe, które obserwujemy w obrębie jednego pokolenia.

Stwierdził też: “Gdyby temperatura wzrosła w granicach 1,5-2 stopni celsjusza nie zagrażałoby to stworzeniom, które żyją w Polsce, w sposób dramatyczny, jest to jednak zagrożenie dla środowiska."

Mirosław Miętus: “ Zmiana temperatury średniej w skali globalnej o 1 stopień celsjusza przy powierzchni ziemi jest nierealna, będzie ona na pewno wyższa."

“Już dzisiaj mówi się o tym, że należy podjąć działania by zatrzymać ocieplenie rzędu 1,5 stopnia. Wiązałoby się to z ograniczeniem gazów cieplarnianych lub przełączeniem z dnia na dzień na gospodarkę bezemisyjną co jest niemożliwe."

Dodał, że w tym momencie mamy być w systemie prowadzącym do wzrostu temperatury do rzędu 6,5-8 stopni celsjusza. Wraz ze wzrostem temperatury zwiększa się zaś ilość opadów oraz stabilność atmosfery. Zgodził się z Edwardem Siarką co do skutków wzrostu temperatury: “Zmiana temperatury pociąga za sobą występowanie susz oraz wzrost prędkości wiatru." Następnie przedstawił dane dotyczące erozji gleby spowodowanej większymi opadami i jej skutków m.in. dla gospodarki rolnej."

Odniósł się też do wzrostu poziomu morza, który “od początku XX wieku jest rzędu 25-27 cm. To się wydaje niewiele, ale przy typowym nachyleniu polskich plaż oznacza, że nasza linia brzegowa cofnęła się o dwadzieścia-parę metrów. (...) Obserwujemy też wyższe wezbrania sztormowe."

Mirosław Miętus powiedział, że w przyszłości opady śniegu w Polsce mają utrzymać się wyłącznie w strefie południowej. Nie jest to dobra wiadomość, bo budowa geologicznej Polski jest taka, że w przypadku opadów deszczu, które zastąpiłyby opady śniegu, struktura górnej warstwy ziemi nie spowoduje zatrzymania wilgoci.

Podsumował: “Nigdy wcześniej w historii naturalnej ziemi temperatura nie zmieniała się tak szybko w tym samym czasie."

Ewa Krogulec: “Gdy zdamy sobie sprawę z faktu, że 3% wody istniejące na ziemi to są wody słodkie, z czego 30% to wody podziemne, jest ich stosunkowo mało. Większość wody, którą pijemy, to woda podziemna. Musimy więc odnieść się do ochrony tych wód."

“O ile powódź jest ogromnym kryzysem, powoduje straty gospodarcze i społeczne, to susza jest wrogiem, którego nie widzimy. Wpływa nie tylko na wody powierzchniowe, na rolnictwo i leśnictwo, ale też na wody podziemne, a zagrożeń z tym związanych nie widzimy."

“W ostatnich badaniach prowadzonych na Uniwersytecie Warszawskim na przykładzie wody oligoceńskiej doszliśmy do wniosku, że poziom tych wód nie reaguje na zmiany klimatu. Być może dzieje się to w dłuższej perspektywie czasowej, jednak wygląda na to, że reaguje bardziej na zmiany prawa - np. na to, że wiele lat temu z wód głębokiego poziomu oligoceńskiego korzystamy jedynie dla przemysłu spożywczego."

Stanisław Krenczyk podsumował, że Ewa Krogulec odniosła się do ważnej kwestii regulacji, które są kręgosłupem reakcji społecznej.

Paweł Mzyk: “ Protokół z Kyoto - chyba to było pierwsze globalne porozumienie, które wymuszało działania na rzecz redukcji emisji gazów cieplarnianych. Muszę powiedzieć, że Polska wypadła tutaj bardzo dobrze. Ja wiem, że może nie jesteśmy postrzegani jako zielony kraj, gdzie w głównej mierze są odnawialne źródłą energii, natomiast jesteśmy krajem, który z nawiązką wywiązał się ze zobowiązań protokołu z Kyoto."

“Emisja gazów cieplarnianych w Polsce w 2020 w stosunku do roku bazowego, którym dla Polski jest 1988 r, zmalała o 35%. Chociaż rolnictwo jest chyba najtrudniejszym sektorem jeżeli chodzi o redukcję emisji gazów cieplarnianych udało się, w stosunku do roku bazowego, zredukować ją w tym sektorze o 31%." Swoją wypowiedź zakończył: “Emisja gazów cieplarnianych w Polsce jest coraz niższa i mam nadzieję, żę trend taki będzie się utrzymywał."

Piotr Szrek: “Myślę, że całość procesów, które człowiek powoduje na Ziemi,w każdym momencie jest do zatrzymania i pozwolenia naturze na samoregulację. Problem leży w tym, że wyemitować dużo CO2 i innych gazów cieplarnianych jesteśmy w stanie dużo w krótkim czasie, natomiast proces związania ich, (zakładając, że byśmy z dnia na dzień, co jest nierealne, doprowadzili do zatrzymania emisji) ten proces ustabilizowania się zająłby długi czas. Wcześniej pan profesor [Miętus] powiedział o 200 latach. Tak po prostu działa natura."

Dodał, że możemy w pewnym momencie przekroczyć pewien moment, kiedy samoregulacja środowiska nie wystarczy - np. kiedy roztopią się czapy lodowe. Do takich momentów przełomowych, tzw. progów planetarnych, po których skutki globalnego ocieplenia (np.uwalnianie metanu z hydratów metanów) ruszyłyby lawinowo nadal mamy daleko.

“Człowiek w dalszym ciągu ma czas, ma możliwości do tego, by tego typu zmianom, tego typu skutkom, przeciwdziałać." - podsumował.

Mirosław Miętus w odpowiedzi na pytanie o ważne działania adaptacyjne: “Rozwój ludzkości to proces nieustannej adaptacji." 

Według Ewy Krogulec “Najważniejszym działaniem adaptacyjnym jest prowadzenie mądrej polityki w zakresie zmian klimatu. Wszelkie działania powinny być poparte wynikami badań naukowych."

Szczyt Klimatyczny odbywa się w dniach 20-21-22 kwietnia, w Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego (BUW), ul. Dobra 56/66 w Warszawie, a także w dostępnej dla wszystkich w Polsce i Europie przestrzeni online. Wydarzenie, realizowane w formule hybrydowej i transmitowane telewizyjnego studia, oglądać można bezpłatnie i bez rejestracji na głównych stronach najważniejszych polskich portali internetowych https://togetair.eu/partnerzy, a także na polskich i belgijskich platformach Linkedin i Twitter - tak, aby nasz głos był słyszany w Europe-Bubble.

W 2022 r. formuła wydarzenia rozszerzona została na poziom międzynarodowy, wzmacniając współpracę na linii Polska - kraje Trójmorza - Unia Europejska. Każdy dzień Szczytu rozpoczyna się panelem prowadzonym w języku angielskim, poświęconym globalnej i europejskiej tematyce.

Organizatorzy międzynarodowego Szczytu Klimatycznego zaprosili również do udziału przedstawicieli ministerstw, samorządy w randze marszałków, przedstawicieli spółek skarbu państwa, organizacji pozarządowych,  koncernów międzynarodowych oraz mniejszych firm zaangażowanych w ochronę klimatu. TOGETAIR otrzymał patronat Przewodniczącej Parlamentu Europejskiego Roberty Metsoli.

Zeszłoroczna edycja była relacjonowana przez brukselski Euractiv.com - zajmujący się polityką europejską, a także bardziej dogłębną analizą polityk UE m.in. w obszarze energii i środowiska. TU znajdą Państwo nasze relacje https://www.euractiv.com/section/energy-environment/opinion/1599823/