Ten grzyb jest rzadko zbierany, a jest idealny do suszenia

Kolczak obłączasty występuje pod różnymi nazwami - niektórzy kojarzą go jako kolczaka rudawego, inni jako kolczaka blaszkowatego albo sarnę zaroślową. To grzyb, który nie wyróżnia się niczym specjalnym i przez niewprawionych grzybiarzy bywa mylony z kurką.

Jak go rozpoznać w leśnych zaroślach?

• Jego kapelusz ma kolor białawy albo delikatnie pomarańczowy, zaś w dotyku jest suchy, czasem może wydawać się omszony. Może mieć średnicę od 5 do 15 cm i nieregularny, wklęsły kształt.
• Miąższ kolczaka jest jędrny, twardy i mięsisty, a do tego ma przyjemny, owocowy zapach.
• Trzon kolczaka obłączastego jest biały, brązowy albo rdzawobrązowy i osiąga maksymalnie 7 cm wysokości. Jest twardy i charakterystycznie wygięty.
• Hymenofor kolczaka obłączastego jest bardzo specyficzny - to gęste kolce o długości do 6 mm, które czasami zbiegają po trzonie. Mogą mieć biały, kremowy lub blado-pomarańczowy kolor.

Od tego charakterystycznego hymenoforu pochodzi zarówno polska nazwa "kolczak", jak i angielska "hedgehog mushroom", czyli grzyb-jeż.

Kolczak obłączasty nie jest często spotykany w Polsce, dlatego zdarza się pomylić go z innymi gatunkami. Najczęściej bywa mylony z kurką, czyli pieprznikiem jadalnym. Łatwo można je natomiast odróżnić - kurka jest zwykle intensywnie żółta, a do tego ma pod kapeluszem listewki, a nie kolce.

Kolczak obłączasty jest też nieco podobny do kolczaka rudawego. Gatunek ten ma jednak bardziej pomarańczowe zabarwienie, smuklejszy i dłuższy trzon, a w dodatku występuje głównie w lasach górskich. Jeśli natomiast pomylisz te dwa grzyby, nic się nie stanie - oba są jadalne i mają podobne właściwości.

Kolczak obłączasty to grzyb jadalny, ale tylko po obróbce cieplnej. Aby nadawał się do spożycia, należy zbierać wyłącznie młode owocniki - starsze mają gorzki smak. W kuchni można zastosować go podobnie jak pieprznika jadalnego, czyli popularną kurkę. Z kolczaka można przyrządzać sosy (świetnie nasiąka smakami innych składników), zupy, zapiekanki czy risotto. Sprawdzi się także do marynowania oraz suszenia. Niektórzy robią z tych grzybów nalewkę, zalewając je 70% alkoholem i odstawiając na 13 dni.

Uwaga! Kolczaki są twarde, a przez to ciężkostrawne - nie należy podawać ich więc małym dzieciom i osobom starszym.

Badania naukowe przeprowadzone na Uniwersytecie Tohoku w Japonii wskazują, że kolczak obłączasty ma niezwykłe właściwości prozdrowotne. Zawiera bowiem repandiol, czyli związek chemiczny wykazujący aktywność cytotoksyczną wobec komórek nowotworowych. Może to oznaczać, że kolczak obłączasty ma właściwości przeciwnowotworowe.

Polscy naukowcy dowiedli również, że kolczak obłączasty zawiera indole - związki wykazujące właściwości ochronne na układ krążenia.

Kolczak obłączasty dosyć powszechnie występuje w Polsce - można go spotkać zarówno w lasach iglastych, jak i liściastych, szczególnie pod świerkami i bukami od lipca aż do listopada (wytrzymuje temperaturę do -5°C). Grzyby tego gatunku rzadko występują pojedynczo, najczęściej tworzą małe grupki.

Co ciekawe, grzyby tego gatunku rozrastają się często w formie czarciego kręgu, czyli pierścienia albo półkola na trawie. Niegdyś wierzono, że to miejsca, w których działają złe moce albo… tańczą wróżki. Zgodnie z folklorem celtyckim, holenderskim czy niemieckim wejście do czarciego kręgu miało przynosić fatalne konsekwencje - w najlepszym razie przynieść pecha, w najgorszym - śmierć.

Dzisiaj wiadomo, że za rozrastanie się grzybów w formie kręgu nie odpowiadają żadne nadprzyrodzone moce. Zjawisko to wynika ze specyficznego rozrastania się grzybni, czyli podziemnej części grzyba.

Jesteś miłośnikiem wypraw na grzyby? Poza prawdziwkami, kurkami i rydzami wypatruj również kolczaka obłączastego. To interesujący, a często pomijany przez grzybiarzy gatunek, doskonały do suszenia, smażenia i duszenia. Poza tym - choć jest niepozorny, ma genialne właściwości prozdrowotne.