Sosna z kołnierzykiem. Bardzo rzadki okaz rośnie w polskich lasach

Sosna kołnierzykowa jest nazywana przez leśników "leśną osobliwością". To rzeczywiście rzadko spotykana forma tego gatunku. Należy się jednak spodziewać, że w związku działalnością człowieka i zmianami klimatycznymi, liczba tych drzew wkrótce znacznie się zmniejszy. Sosny są obecnie zastępowane w znacznej mierze przez gatunki liściaste.

Wśród tysięcy sosen zdarzają się wyróżniające się okazy o innym wyglądzie korowiny. Są to tzw. sosny krezowe, kołnierzykowe, daszkowe. Sosna kołnierzykowa to ekotyp (forma w obrębie gatunku roślin lub zwierząt) sosny zwyczajnej. Na miejscu istniejących wcześniej okółków (wyrastające z jednego węzła rozwidlenia pędu, liście, kwiaty lub ich części składowe) odrasta bowiem kora.

Na martwym drzewie widać zgrubienie w postaci pierścienia na pniu, który rosnąc, odkształca w charakterystycznej formie korę.

Sosna krezowa występuje w wielu miejscach w Polsce, ale każdorazowo jest okazem rzadkim. Nie wiadomo, dlaczego na sośnie występują charakterystyczne kołnierzyki. 

Sosny krezowe, mają ponadto różną liczbę kołnierzyków, najrzadsze są jednak te, które mają powyżej 20 pierścieni. Najczęściej spotyka się okazy z 3-5 pierścieniami. 

Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Łódzkiego podaje, że kryza na pniu jest widoczna, dopiero wtedy, gdy drzewo osiąga dojrzały wiek.

Mówi się, że sosna kołnierzykowa była dawniej okazem pożądanym przez rzemieślników. Mieli oni wykorzystywać ją do wyrobu łóżek i kołysek. Panowało przekonanie, że drewno tej sosny ma magiczną moc, a każdy, kto prześpi się choćby na jednej desce z sosny kołnierzykowej, będzie miał zagwarantowany spokojny sen.

Obecnie sosnę kołnierzykowatą można spotkać m.in. w Puszczy Pilickiej lub w Rezerwacie przyrody Brzozowy Grąd.